Volkerakdam
De Volkerakdam is geen simpele dam. Het is het grootste en drukst bevaren binnenvaartsluizencomplex van Europa.
Het complex vormt een driepoot tussen Goeree-Overflakkee, de Hoeksche Waard en het vasteland van Noord-Brabant en scheidt drie wateren van elkaar: het Hollandsch Diep, het Haringvliet en het Volkerak.
De Volkerakdam in cijfers
- Gebouwd tussen 1957 en 1967
- 4,5 kilometer lang, met een 1,2 kilometer lange brug
- 48 sluisdeuren
- 3 grote sluizen en kolken voor de beroepsvaart van 24 meter breed en 330 meter lang
- Jaarlijks passeren bijna 150.000 schepen en 220 miljard kilo aan goederen
- 1 sluis van 16 meter breed en 135 meter lang voor pleziervaart, met een vaste brug
Ontstaan
De Volkerakdam is gebouwd als ondersteuning van de Haringvlietdam, Brouwersdam en Oosterscheldekering. Het is een ‘secundaire dam’, die het zuiden van Zeeland beschermt tegen hoogwater, maar niet de eerste linie is tegen de zee.
De economische functie van de Volkerakdam, of liever de Volkeraksluizen, is misschien wel belangrijker. De dam ligt in een belangrijke vaarverbinding tussen de twee grootste havens van Europa: Rotterdam en Antwerpen. Op deze Schelde-Rijnverbinding zijn de sluizen dag en nacht in gebruik.
Bouw
In 1957 startte de bouw van de Volkerakdam met het opspuiten van zand op de zandbanken die van Goerre-Overflakkee naar het huidige Hellegatsplein liepen. Hierna werd het westelijke deel van het Volkerak afgesloten met twaalf doorlaatcaissons. Deze doorlaatcaissons waren zware, holle funderingsconstructies (caissons) die tijdens de plaatsing water konden doorlaten om niet weggevoerd te worden door de stroming. Ze waren ook al succesvol gebruikt bij de Veerse Gatdam. In 1969 was de klus geklaard.
Ten oosten van dit stuk van de dam werd in een (buiten)polder ten westen van Willemstad ondertussen het sluizencomplex gebouwd met een totale lengte van 4 kilometer, inclusief voorhavens. Hierin kwamen twee grote sluiskolken van 330 meter lang en 24 meter breed met halverwege een scheiding. Deze twee compartimenten zorgen voor een betere doorstroming van het scheepvaartverkeer. In 1967 waren de sluizen klaar. Vanwege de groei van de binnenvaart en de recreatievaart werd in 1977 een derde sluiskolk en een aparte sluis voor de plezierjachten toegevoegd.
In het ontwerp van de Volkerakdam was veel aandacht voor het inpassen van het Deltawerk in het landschap. Na de afsluiting heeft Staatsbosbeheer de drooggevallen gronden beplant; later mocht de natuur haar gang gaan.
De brug van het Hellegatsplein naar de Hoeksche Waard is officieel geen onderdeel van het Deltawerk en werd in een apart project gebouwd. Het was wel een van de redenen om de dam op deze manier aan te leggen met een dam naar het Hellegatsplein. Zo was de afstand die moest worden ‘overbrugd’ kleiner. Het Hellegatsplein is een verkeersplein op het water geworden, een verbinding tussen Goeree-Overflakkee, de Hoekse Waard en het vasteland van Noord-Brabant.
Werking
De kans dat de Volkeraksluizen wordt ingezet om water af te voeren om een overstroming te voorkomen is klein. Dat gebeurt alleen als ook de Maeslant- en Hartelkering gesloten zijn. In dat geval worden bij hoogwater de sluizen van de Volkerakdam opengezet om water af te voeren naar het Volkerak-Zoommeer, dat door dijken is omringd.
Naast een beschermende en economische functie heeft de Volkerakdam een waterbeheerfunctie. Na de bouw van de Philipsdam in 1987 werd het mogelijk om met de Volkerakdam de hoeveelheid zoetwater in het Volkerak en het Zoommeer, het water ten zuiden van de dam, te sturen. Via de sluizen gaat er vers zoetwater van het Hollandsch Diep richting deze wateren. Dat vermindert de groei van algen. Die maken het water troebel, wat slecht is voor het aantal dieren en planten in het water. Daarnaast worden de sluizen een paar keer per jaar opengezet om zout grondwater af te voeren. Zo voorkomt Rijkswaterstaat verzilting van bijvoorbeeld landbouwgrond.
