Jim van Belzen
Als de zee zelf onze kust ophoogt, zou een stijging van de zeespiegel niet zo’n probleem zijn. Een vreemde gedachte? Kustecoloog Jim van Belzen van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) probeert de natuur in te zetten om Nederland droog te houden.
"Kan de natuur de kustverdediging niet voor ons doen?"
Wat onderzoek je?
Ik ben gespecialiseerd in ‘estuariene biogeomorfologie’: hoe planten en dieren in brakwater net als mensen hun omgeving naar hun hand proberen te zetten. Zeegras houdt zand en slib vast, waardoor het niet wegspoelt. Een oesterrif remt de golfslag en daarmee de afbraak van het rif en de getijdenplaat. Voor onder andere het Kennisprogramma Zeespiegelstijging onderzoek ik hoe we die natuurlijke processen kunnen inzetten om onszelf te beschermen tegen het water.
Hoe ben je hier terechtgekomen?
Ik heb een bijzondere route gelopen. Ik begon met een mbo Elektrotechniek en volgde daarna een hbo Chemie om vervolgens in een laboratorium te werken. In de avonduren studeerde ik vervolgens Natuur- en Milieuwetenschap aan de Open Universiteit. Voor mijn masterscriptie trok ik de stoute schoenen aan en stuurde het NIOZ een mailtje of ze iets in mijn interessegebied voor me hadden. Dat hadden ze wel. Op basis van luchtfoto’s van schorren (of ‘kwelders’, begroeid land dat bij vloed onder water staat) ontdekte ik dat je aan patronen in de graspollen kan zien of het goed gaat met het schor.
Daarna promoveerde ik op de veerkracht van schorren: de planten maken de bodem steviger tegen stormen, een schor herstelt zichzelf als er een stuk afbreekt en hij groeit mee met de zeespiegel door zand slib te vangen.
Hoe ziet jouw onderzoek eruit?
Vanaf 2010 onderzoek ik met computermodellen, luchtfoto’s, veldwerk en experimenten hoe we de veerkracht van schorren kunnen inzetten als bescherming tegen het water. Een dijk versterken en herstellen is duur en mensenwerk. Kan de natuur onze kustverdediging niet voor ons doen? Wat mij betreft is dat hoe we techniek op een moderne manier toepassen. Zoals een vaccin je immuunsysteem versterkt, zo moeten we het land inrichten met natuur en slimme dijken, waardoor de kust zichzelf versterkt.
Bijvoorbeeld met een wisselpolder: een stuk land tussen de zeedijk en de dijk daarachter, dat door eb en vloed wordt opgeslibd. Na 30 à 50 jaar kan dit land tot wel 3 meter boven NAP zijn gestegen. In die jaren is het een heel natuurrijk gebied, het slaat koolstof op en breekt stikstof af. Daarna kan het weer worden gebruikt voor landbouw.
Waarom is jouw onderzoek belangrijk?
We staan voor een grote uitdaging om Nederland droog te houden. De zeespiegel stijgt en de bodem daalt. Om dat alleen met dammen en dijken op te lossen is heel duur en maakt ons kwetsbaar. Een bredere dijkzone met wisselpolders landinwaarts is robuuster en je hebt minder dure materialen nodig en minder onderhoudskosten. De grootste uitdagingen zijn de benodigde ruimte en of mensen zich ook met deze oplossing veilig voelen.
Wat wil je over 5 jaar hebben bereikt?
Over 5 jaar hoop ik dat de eerste pilot met een wisselpolder een feit is. Het waterschap wil eigenlijk pas vanaf 2050 serieus kijken naar de toepassing van wisselpolders als kustverdediging, maar de natuurlijke processen hebben tijd nodig. We moeten zo snel mogelijk beginnen om 25 jaar opslibbing niet mis te lopen.
Wil je meer lezen over het werk van NIOZ of Jim van Belzen?
