Maeslantkering
Plaats: in de Nieuwe Waterweg bij Hoek van Holland
Bouwperiode: tussen 1991 en 1997
Lengte: 420 meter
Functie: kering
Met de Maeslantkering kan de Nieuwe Waterweg worden afgesloten. Met deze kering was het grote project van de Deltawerken voltooid. Dat wil zeggen: de bouwwerken waren af; de ontwikkelingen gaan natuurlijk door.
Historie
Zoals in de tekst over de Hartelkering al is aangegeven was de Maeslantkering niet voorzien in het oorspronkelijke Deltaplan. Dat plan ging er destijds vanuit dat de scheepvaartbelangen van Rotterdam en Antwerpen een open Westerschelde en een open Nieuwe Waterweg vereisten. De Westerschelde is open gebleven, waarbij de dijken langs deze rivier zijn versterkt. In de regio Rotterdam was dit aanvankelijk ook de bedoeling maar in de loop der jaren werd het steeds lastiger om dit voornemen te realiseren. Nieuwe inzichten leerden dat de dijken ongeveer anderhalve meter hoger zouden moeten worden dan eerst voorzien en dat dijkverhoging op deze schaal ten koste zou gaan van bestaande bebouwing en cultureel erfgoed. Dus werd nagedacht over een andere oplossing waarbij de Rotterdamse haven toch goed bereikbaar bleef. De onafhankelijke Commissie Studie Stormvloedkering Nieuwe Waterweg, die nauw samenwerkte met Rijkswaterstaat, de gemeente Rotterdam en waterschap Brielse Dijkring, adviseerde tot de aanleg van de (beweegbare) Maeslantkering, een dijkversterking bij Rozenburg en de (beweegbare) Hartelkering (zie ook bij Hartelkering).
Dit keer was het niet Rijkswaterstaat die het werk uitvoerde (zoals bij de andere Deltawerken) maar een bouwcombinatie (Bouwkombinatie Maeslant Kering). Deze bedrijven wonnen de uitgeschreven prijsvraag waarop vijf aannemerscombinaties hadden ingeschreven. Architectenbureau Quist, dat al had geadviseerd bij de vormgeving van de Oosterscheldekering, heeft ook hier geadviseerd. De Maeslantkering is gebouwd in de periode 1991-1997. De voltooiing van dit unieke bouwwerk betekende het slotakkoord van de Deltawerken.
Hoe werkt de Maeslantkering?
Filmpje over de vier stormvloedkeringen:
Het ontwerp
Aan het ontwerp werd een aantal specifieke eisen gesteld. De eisen van waterveiligheid brachten mee dat de kering bij een verwachte waterstand van drie meter NAP gesloten zou moeten worden. Maar ook scheepvaartbelangen speelden een belangrijke rol. Dat betekende: niet vaker sluiten dan 1 à 2 keer per 10 jaar, geen doorvaarthoogtebeperkingen en geen versmalling van de vaarweg. Dus geen schuiven die neergelaten worden, zoals bij de Algerakering en de Hartelkering, maar twee enorme keerwanden die uit de oever met behulp van twee motoren naar buiten gedraaid kunnen worden om de Nieuwe Waterweg af te sluiten.
Twee (holle) keerwanden van elk 210 meter lengte zijn bevestigd aan vakwerkramen en aan de oever zijn ze verankerd aan een reusachtig bolscharnier. Dat scharnier weegt 680 ton en heeft een doorsnede van 10 meter. De kleurstelling was op advies van Quist vooral heel licht gehouden omwille van het contrast met de omgeving. Al met al gaat het om een constructie van imposante omvang. Bekend is het plaatje dat laat zien dat één keerwand in verticale positie hoger is dan de Eiffeltoren in Parijs!
De bouw
De bouw maakte op bezoekers en belangstellenden veel indruk. Enorme keerwanden, het grote bolscharnier en constructies in een omvang die uniek was. Met de bouw werd begonnen in 1991 en in 1997 kon Koningin Beatrix de kering officieel in gebruik stellen. Zoals hierboven reeds aangegeven was de hoofdrol bij de bouw weggelegd voor de Bouwkombinatie Maeslant Kering. Niet alleen de kering en het bedieningsgebouw werden gerealiseerd maar ook een bezoekerscentrum. Een verstandig besluit, want nog steeds komen jaarlijks vele bezoekers op dit imposante Deltawerk af. Dat blijkt ook wanneer jaarlijks de proefsluiting plaatsvindt, waar veel mensen op af komen. Goedkoop was het werk niet: de bouwkosten bedroegen bijna een half miljard euro.
Ontwikkelingen
De wijze van bediening van de Maeslantkering is een belangrijke ontwikkeling voor Rijkswaterstaat, omdat een essentiële rol is weggelegd voor het BOS, het Beslis en Ondersteunend Systeem. Dit computersysteem is gebaseerd op een nieuwe ontwikkeling, omdat daarbij gebruik wordt gemaakt van de probabilistiek. Dit is een rekenmethode waarbij de kansvariabelen in beeld worden gebracht en gecombineerd. Omdat de computer in principe de beslissing neemt tot sluiting en dus onmisbaar is, is het systeem redundant uitgevoerd. Dat betekent dat de medewerkers van Rijkswaterstaat kunnen ingrijpen indien (onverhoopt) het BOS niet doet wat het zou moeten doen.
Het proces van de sluiting neemt tijd: ruim twee uur. Daarom is het praktisch dat ter bescherming van het achterland de Algerakering als extra zekerheid binnen een half uur gesloten kan worden.
Sluiting van de Maeslantkering is ingrijpend voor het scheepvaartverkeer naar Rotterdam. Vandaar de ontwerpeis van een sluiting van 1 à 2 keer per tien jaar. Vier uur voor de sluiting wordt de scheepvaart gewaarschuwd. Daarna worden de keerwanden naar buiten gedraaid. Omdat de wanden hol zijn, drijven ze op dat moment. Op een kier van 80 centimeter na sluiten ze. De kier voorkomt schade aan beide keerwanden. Vervolgens laat men de keerwanden met water vollopen, waardoor ze langzaam zinken. Dat het langzaam gaat heeft tot doel dat de sterke stroming die onder de keerwanden staat, het aanwezige slib wegspoelt op de drempel waarop de keerwanden terecht moeten komen.
Wist je dat?
Dat de enorme bolscharnieren/kogelgewrichten maar door één bedrijf vervaardigd konden worden? Daarvoor moesten ze naar Tsjechië waar Skoda dit uniek industriële product heeft gerealiseerd.
Dat de Maeslantkering de Russen heeft geïnspireerd tot de aanleg van een kering bij Sint Petersburg? Die werd in 2008 in gebruik genomen. De ontwerpers daar hadden zeker goed naar de Maeslantkering gekeken.
Vandaag de dag
De Maeslantkering en de Hartelkering hebben hun waarde en nut bewezen in 2007 en 2018. Toen moesten ze wegens hoge waterstanden gesloten worden. In het licht van de zeespiegelstijging als gevolg van de klimaatverandering zal de toekomst moeten leren of het uitgangspunt van 1 à 2 sluitingen per 10 jaar gehandhaafd kan worden. We moeten niet uitsluiten dat de keringen vaker gesloten moeten worden, afhankelijk natuurlijk van de verschillende factoren die een rol spelen. Daarom is een goede toepassing van de probabilistische methode zo belangrijk voor het functioneren van het BOS. En verder blijft de jaarlijks proefsluiting in september/oktober een bijzondere belevenis!
