Zeeuwse dijken bestand tegen superstorm


Westkapelle – ijzeren vuurtorentje op de zeedijk. Foto: Wolfgang Pehlemann – CC BY-SA 3.0

In negentien jaar tijd (1997-2015) heeft projectbureau Zeeweringen – een samenwerkingsverband van Rijkswaterstaat en Waterschap Scheldestromen – 325 kilometer dijk in Zeeland versterkt. De Zeeuwse dijken voldoen aan zware veiligheidsnormen en kunnen een superstorm trotseren.

Dat betekent niet dat er nu tevreden achterover geleund kan worden. ‘Veiligheid is nooit klaar. Aan de zeeweringen zal altijd moeten worden gewerkt, zeker als je aan ontwikkelingen als klimaatverandering en zeespiegelrijzing denkt.’ zegt Ellen Visser, directeur Netwerkmanagement Zee en Delta Rijkswaterstaat in mei 2015 in een interview met de PZC over project Zeeweringen.

Bij de uitvoering van het project is het projectbureau niet over één nacht ijs gegaan. Veiligheid staat voorop bij dijkversterking, maar er is ook veel aandacht besteed aan ecologische belangen. Dijken zijn immers kleine natuurgebieden waar allerlei (zeldzame) dieren en planten leven.

De slikken langs de Scheldes vormen een rijk gedekte tafel voor tienduizenden vogels. Bij hoogwater lopen deze fourageerplaatsen onder water en wijken de vogels uit naar hoogwatervluchtplaatsen. Om schade aan en verstoring van de natuur zoveel mogelijk te voorkomen, is onder meer bij de keuze van de materialen samengewerkt met ecologen.

Zo wordt dijkbekleding van breuksteen overlaagd met gietasfalt waar vervolgens en laag lavasteen overheen wordt gestrooid. Op dit poreuze materiaal hechten wieren zich goed, waardoor de dijk sneller begroeid wordt. Op andere plaatsen is het dijklichaam bekleed met betonzuilen (Hillblock). Door de vorm van die zuilen ontstaan holle ruimten in de dijkbekleding en deze bieden plaats aan allerlei flora en fauna.

Schorzijdebij, foto: Floor Arts - CC BY 3.0

Landschap
De Oosterschelde heeft een bijzondere status, niet alleen als Nationaal Park maar ook als recreatiegebied voor tal van water(sport)liefhebbers én als productiegebied voor de visserij. Verder speelt het uiterlijk van een dijk een grote rol in het landschap en ook daar is bij de uitvoering van de dijkversterking rekening mee gehouden. Zo is Klein Zeegras verplaatst zodat het niet verloren zou gaan door de werkzaamheden.

Op verschillende plaatsen is naast het versterken van de dijk nog iets extra’s gedaan. Bij de dijk in Breskens is een loopbrug met glazen wand met waterkerende functie geplaatst en bij Wemeldinge zijn duiktrappen aangelegd. Bij Ouwerkerk zijn getijdenpoelen gecreëerd waar kinderen het onderwaterleven van de Oosterschelde kunnen ontdekken. Voor de zeldzame schorzijdebij zijn bijenhotels aangelegd en in het kader van het project is bijna 100 kilometer buitendijks fietspad gerealiseerd.

Cultuurhistorie
Aan de cultuurhistorie is door het Projectbureau Zeeweringen evenmin voorbij gegaan. Yvo Provoost, adviseur waterbouw bij Rijkswaterstaat, in een interview met de PZC in mei 2015: ‘Neem bijvoorbeeld de Muralt-muurtjes die na de stormramp van 1953 op heel veel Zeeuwse dijken zijn gezet. Ondingen, want als het water er overheen slaat ben je zo je dijk kwijt. Maar ze hebben een historische waarde. Waar mogelijk, zoals bij de Plompe Toren bij Burghsluis, hebben we die kunnen behouden.’

Bij het werken aan de dijken is gekeken of er mogelijk nog niet ontplofte explosieven uit de Tweede Wereldoorlog in de grond zaten. Aanvankelijk is alleen op locaties waarvan bekend is dat die tijdens de oorlog zijn gebombardeerd nader onderzoek gedaan, zoals bij Breskens en Westkapelle. Bij het versterken van de dijk bij Wilhelminapolder in 2012 bleken echter óók daar niet geëxplodeerde bommen in de grond te zitten. Reden om vanaf dat moment álle nog aan te pakken dijktrajecten te onderzoeken op gevaarlijke oorlogsresten.

Project in cijfers
De cijfers van Project Zeeweringen zijn indrukwekkend. De dijkversterking heeft 740 miljoen euro gekost en daarbij zijn 108 dijktrajecten aangepakt. Bij het project is 607.000 vierkante meter betonblokken, 2.860.000 vierkante meter betonzuilen en 1.519.000 vierkante meter breuksteen en gietasfalt gebruikt. De nieuwe dijkbekledingen kunnen zo’n vijftig jaar mee. De jaarlijkse onderhoudskosten zijn geraamd op anderhalf miljoen euro.

(Bronnen: Rijkswaterstaat, PZC, Zeeweringenwiki)