Markiezaatskade


Plaats: tussen Zuid-Beveland en de Molenplaat voor Bergen op Zoom
Bouwperiode: tussen 1981 en 1983
Lengte: 4 kilometer
Functie: Dam

De Markiezaatskade is gebouwd om de bouw van de Oesterdam eenvoudiger en goedkoper te maken.

Historie
De Markiezaatskade (bij Bergen op Zoom) is 4 kilometer lang en aangelegd in de periode 1980-1983. De dam bestaat uit twee gedeelten: een noordelijk stuk tussen de Molenplaat en Noordland en een westelijk deel van de Molenplaat richting Kreekraksluizen. Deze dam behoort tot de zogenaamde compartimenteringswerken (zie ook: Oesterdam) die moesten worden aangelegd als gevolg van het besluit om een doorlaatbare Oosterscheldekering te bouwen, waardoor deze zeearm zout bleef. De aanleg van deze dam was nodig om de bouw van de Oesterdam eenvoudiger en goedkoper te maken. Met de aanleg van de Markiezaatskade werden de stroomsnelheden lager waardoor het mogelijk werd de Oesterdam met zandopspuiting (goedkoper) aan te leggen. Ook werden de hinderlijke dwarsstromen in de belangrijke scheepvaartroute Schelde-Rijnverbinding met de Markiezaatskade verminderd. In eerste instantie werd een stuk van ongeveer 800 meter aangelegd als een poreuze sluitkade die in de loop van de tijd zou dichtslibben. Dat was als tijdelijk bedoeld om de overgang van een zoutwatermilieu naar een zoetwatermilieu in het achtergelegen Markiezaatsmeer geleidelijk te doen verlopen. Ook hier werd van meet af aan rekening gehouden met andere belangen: ten oosten van de Markiezaatskade ontstond ruimte voor natuurontwikkeling. Ook kreeg de gemeente Bergen op Zoom de gelegenheid om woningbouwplannen te realiseren.

Het ontwerp
De Markiezaatskade werd door middel van het opspuiten van zand aangelegd. Eerst het noordelijk deel, daarna het westelijk deel (dat overigens naar het zuiden loopt) met het aanvankelijk poreuze deel ongeveer in het midden daarvan. Omdat er al een hoogspanningsleiding stond, werd gekozen voor een tracé iets ten westen van de hoogspanningsleiding.

Dijkbreuk
Wist je dat de Markiezaatskade als enig onderdeel van de Deltawerken is bezweken? Het aanvankelijk als poreus aangelegde damgedeelte brak als gevolg van een flinke storm in maart 1982 waardoor het werk later dan gepland gereed kwam. Aan de ‘knik’ in de dam kun je nog zien waar het was.

De bouw
Zoals gezegd werd begonnen met zandopspuitingen om het gedeelte Molenplaat-Noordland aan te leggen. Vanuit het zuiden (vanaf de Kreekraksluizen gerekend) begon men met de opspuiting van dat damgedeelte, met in het midden de ruimte van ongeveer 800 meter voor het poreuze gedeelte. De damdoorbraak van maart 1982 zorgde voor vertraging (die er toch al was) van het werk. Daardoor liep ook de aanleg van de Oesterdam vertraging op omdat de aanleg van de Markiezaatskade nodig was om het gekozen ontwerp van de Oesterdam te kunnen uitvoeren.

Ontwikkelingen
Met de realisering van de Markiezaatskade en de andere compartimenteringswerken is het Volkerak-Zoommeer een zoetwaterbekken geworden. Er is nieuwe natuur ontstaan, niet alleen in het Volkerak-Zoommeer, maar ook in het achter de Markiezaatskade gelegen Markiezaatsmeer. De waterkwaliteit van dit zoetwatergebied staat als gevolg van algenbloei soms onder druk. Door de overgang van zout naar zoet water had het Markiezaatsmeer tot in de jaren negentig veel last van muggen. De gemeente Bergen op Zoom heeft inmiddels de woningbouwplannen in dat gebied uitgevoerd.
Het is van groot belang om te zorgen dat het zoete water in het meer van goede kwaliteit is. Er zijn namelijk veel watersporters die het gebied bezoeken. Daarnaast speelt de zoetwaterbuffer die achter de dam is ontstaan een grote rol in de watervoorziening in de omgeving. In droge periodes wordt daar gebruik van gemaakt. Bovendien dient het in natte periodes als opvangbassin.
Het behouden van die kwaliteit is een opgave omdat op twee plekken zout water kan binnendringen: bij de Kreekraksluizen en de Krammersluizen in de Philipsdam. Deze sluizen hebben een ingenieus systeem dat zoet van zout water scheidt. Toch kan niet voorkomen worden dat er regelmatig een kleine hoeveelheid zout water het zoete Volkerak en Zoommeer terecht komt.

Vandaag de dag
De Markiezaatskade zal zijn functie behouden, ongeacht de uitkomst van de discussie over de vraag of het Volkerak-Zoommeer ooit weer zout zou moeten worden (wat voorlopig niet aan de orde is).