Februari 2022 – Smeltende pool grote bron conflicten

Klimaatverandering is meer dan alleen een milieuprobleem. Volgens oud-generaal Tom Middendorp is het óók een bedreiging van onze veiligheid. Dat schrijft hij in zijn boek ‘Klimaatgeneraal’. Ter illustratie van die stelling noemt de oud-militair het smelten van het ijs op de Noordpool. ‘Driekwart van het ijs is al verdwenen en het laatste kwart verdwijnt de komende vijftien jaar. Daarmee ontstaat een jacht op grondstoffen die eerst niet bereikbaar waren en dan wel. Dat wordt een toekomstige bron van conflict.’

Middendorp deelt zijn ervaringen in het veld. ‘Mijn tijd in Afghanistan was een wake-upcall. Daar heb ik ervaren wat watertekort doet met mensen. Dorst is een voedingsbodem voor de taliban. Dan kunnen we de taliban wel bestrijden, maar dan zijn we alleen met symptomen bezig. Klimaatverandering is in toenemende mate een bron van conflicten.’

Als gevolg van die conflicten komen er, zo schrijft Middendorp, migratiestromen op gang. Mensen trekken van gebieden waar de bodem is uitgedroogd en onvruchtbaar geworden, naar plaatsen waar nog wel voldoende water en vruchtbare grond is. Middendorp: ‘Dat geeft frictie, dus zullen ze ook onze kant op komen. Je ziet hoe wij nu reageren op duizenden migranten. Als je het hebt over miljoenen, ja, dat leidt tot conflicten.’

Gemeenschappelijk probleem
‘Tot nu toe’, zegt de oud-generaal, ‘hebben we klimaatverandering vooral gezien als een milieuprobleem. Iets waar sommige mensen zich zorgen om maken en anderen niet. Ik hoop dat de politieke lading er vanaf kan. Veiligheid wordt altijd gezien als ‘rechts’, alsof andere mensen geen behoefte hebben aan veiligheid. En klimaat wordt gezien als ‘links’. Maar het gaat om een gemeenschappelijk probleem waar we met z’n allen aan moeten werken.’

Ondertussen rijzen de energieprijzen de pan uit. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zijn gas en licht in een jaar tijd 86 procent duurder geworden. Minima kunnen nog nauwelijks rondkomen en het aantal wanbetalers neemt hand over hand toe. Volgens hoofdeconoom van het CBS Peter Hein van Mulligen slaan de torenhoge energieprijzen een ‘stevige knauw’ in de koopkracht van mensen. ‘Een gemiddeld huishouden in Nederland betaalt per maand zo’n 110 euro meer voor gas en licht dan vorig jaar. Zeker bij lage inkomens komt dit keihard aan.’

Groene economie
De hoge energieprijzen hebben ook geleid tot een run op zonnepanelen en hybride-warmtepompen. Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland ziet in dat verband een groot knelpunt: het oplopende tekort aan technisch geschoold personeel. De mensen die werken in de installatietechniek zijn degenen die de komende jaren alle klimaatplannen van het kabinet op het gebied van mobiliteit, infrastructuur, gebouwen en woningen moeten gaan realiseren. Maar er zijn er daarvan simpelweg niet genoeg.

Terpstra: ‘We laten de beroepsopleidingen links liggen en betalen daarvoor nu de prijs. Een sector van 160.000 medewerkers heeft al een tekort van 20.000 mensen. En dat tekort gaat oplopen naar 40.000. Krijgen we die benodigde 20.000 arbeidsplaatsen nog ingevuld? Dat is een urgent knelpunt want alle werkzaamheden die te maken hebben met de energietransitie staan momenteel in de wachtrij.’

Stroom uit deining
De zoektocht naar nieuwe technieken die kunnen helpen bij de energietransitie levert steeds weer nieuwe ideeën op. Innovatie-ingenieur Remco Bruijns van Nieuwe Warmte uit Sas van Gent ziet mogelijkheden om de deining die schepen op vaarwegen veroorzaken om te zetten in elektriciteit. ‘Als een schip voorbij vaart duwt het water opzij. Dat water klotst tegen de zijkanten van de vaarweg aan. Die deining zetten wij om in elektriciteit.’ Er is inmiddels een testinstallatie gebouwd in het – druk bevaren – kanaal van Terneuzen naar Gent.

De transitie naar duurzaam vliegen vergt veel tijd volgens directeur van KLM-Nederland Bas Gerresen. De luchtvaartmaatschappij mengt sinds dit jaar standaard biobrandstof bij de kerosine. Het is een begin, zegt de KLM. Het is verwaarloosbaar, roepen sceptici. Gerresen: ‘We moeten keihard werken om dat aanbod te vergroten. Vanaf nu zullen we elk jaar meer duurzame brandstof toevoegen.’In 2030 moeten luchtvaartmaatschappijen in Nederland tenminste 14 procent biobrandstof in de tanks gooien. ‘Als het aan ons ligt zitten wij daar dan al boven’, aldus de KLM-topman.’
Waarvan akte.

Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl