Mei 2023 - Waterstof sleutel duurzame industrie
Groene waterstof wordt steeds belangrijker voor het verduurzamen van industrie en vrachtvervoer. Overal waar heel veel energie nodig is, lijkt waterstof het toverwoord te zijn, zo werd duidelijk tijdens het driedaagse congres World Hydrogen Summit. TU-Delft experimenteert met een waterstofboot én een ultrazuinige waterstofauto. Truckgiganten Volvo en Daimler werken samen aan de ontwikkeling van CO2-neutrale waterstoftrucks.
Elektrische vrachtwagen op waterstof: Hyundai Xcient Fuel Cell, foto: JoachimKohler-HB – CC BY-SA 4.0
Waterstof: overal waar verduurzaamd moet worden, komt het gas ter sprake. Regeringen stellen graag forse subsidies in het vooruitzicht en zowel ondernemers als milieuactivisten bezingen de voordelen van de energiedrager. ‘Dit is de grootste revolutie sinds de vrachtauto paard en wagen verving’, zegt directeur techniek van de Volvo Group Lars Stenqvist over de ontwikkeling van de waterstoftruck.
Ook in kou
Zo’n waterstoftruck is een elektrische vrachtwagen die zijn energie niet uit (zware) batterijen haalt, maar via een brandstofcel uit waterstof. Veel grote truckfabrikanten werken eraan. Het Koreaanse Hyundai rijdt met tientallen waterstoftrucks proef in Zwitserland, Daimler test in de Alpen en het Zweedse Volvo heeft onder winterse omstandigheden met een veertigtonner door het hoge noorden gereden. Stenqvist: ‘Hij deed het perfect. Een elektrische vrachtwagen met batterijen heeft het in de kou of in de bergen moeilijk, maar met waterstof speelt dat niet.’
Studenten van TU-Delft werken aan een waterstofauto die op 1 kilo waterstof meer dan 2056 kilometer – van Noord-Nederland naar Zuid-Spanje – af kan leggen. Het prototype van die Eco-Runner is compleet gestript van alle overbodige luxe. Operations manager van het team Eliane van Boxtel: ‘We hebben de uiterste grenzen opgezocht en zo bizarre efficiëntie behaald. De volgende stap is de ontwikkeling van een auto die de straat op mag, maar nog steeds zo efficiënt mogelijk is.’
De milieubeweging voert ondertussen de druk op bij oliegigant Shell. De energiereus boekte in het eerste kwartaal een winst van bijna 10 miljard dollar. Een deel van de winst wordt volgens Shell-topman Wael Sawan gestoken in hernieuwbare energie, maar het bedrijf blijft ook investeren in nieuwe olie- en gasvelden. Dit tot groot verdriet van de milieubeweging die vindt dat Shell moet stoppen met gebruik van en investeren in fossiele energie. Mark van Baal van milieuclub Follow This: ‘Shell blijft vasthouden aan fossiele energie, maar de wetenschap maakt duidelijk dat de uitstoot van CO2 gehalveerd moet zijn in 2030. Dat doel gaat Shell met de huidige strategie niet halen.’
Warme oceaan
Dat alles terwijl de tijd steeds meer gaat dringen. De temperatuur van het wateroppervlak van de oceanen is de laatste jaren fors gestegen. Negentig procent van de extra warmte die wordt veroorzaakt door klimaatverandering komt terecht in de oceaan en zakt daar steeds dieper in ‘Zo warm als nu is de oceaan nog nooit geweest’, zegt oceanograaf Sjoerd Groeskamp van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zee-onderzoek (Nioz).
De opwarming heeft gevolgen voor het ecosysteem. ‘Dieren die kunnen migreren doen dat. Andere dieren en planten sterven of functioneren minder goed.’ Marien ecoloog Oscar Bos van Wageningen Universiteit stelt dat onder meer de kabeljauw – die van koud water houdt – het moeilijk gaat krijgen. Door temperatuurstijging van het oceaanwater sterven koralen af en verder voorspelt Bos de komst van zeehondensoorten die nu in het poolgebied leven maar door het afnemen van het ijs daar op zoek moeten naar een andere habitat.
Climate Center
Onderzoek naar hoe het anders kan staat centraal bij het nieuwe onderzoeksinstituut Delta Climate Center (DCC)in Vlissingen. Een duurzame klimaatbestendige delta ontwikkelen staat hoog op de agenda. Het Delta Climate Center is een van de kroonjuwelen in het pakket van 650 miljoen euro waarmee het Rijk Zeeland compenseert voor het mislopen van de Marinierskazerne. Voor het DCC is de komende tien jaar 141 miljoen euro beschikbaar.
Op Schouwen-Duiveland stuurt de gemeente energiecoaches op pad. Zij moeten mensen helpen bij het vinden van manieren om te besparen. En het blijft niet bij tips alleen. De mensen die worden bezocht krijgen tot een bedrag van 250 euro en een energiemeter cadeau.
Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl, rvo.nl
April 2023 - Autorijden duurder, isolatie goedkoper
Er komt geen extra belasting op vlees, autorijden wordt – voor wie benzine of diesel rijdt – duurder, isolatie goedkoper en de energiebelasting op gas lager. Het is een kleine greep uit een door de Nederlandse regering aangekondigd pakket van 120 maatregelen om de klimaatdoelen te halen. ‘Van iedereen wordt een bijdrage gevraagd’, zegt klimaatminister Rob Jetten.
Het kabinet trekt 425 miljoen euro uit voor de isolatie van huizen in wijken waar mensen met lagere inkomens wonen. Speciale teams gaan straks de deuren langs om bewoners te helpen met het isoleren van hun woning. Rijden met een auto met verbrandingsmotor wordt duurder. In het regeerakkoord is afgesproken dat benzine en diesel worden bijgemengd met biobrandstoffen. Daardoor gaat de literprijs met een paar cent omhoog.
Subsidie
De aankoopbelasting voor een nieuwe benzine- of dieselauto stijgt met 200 euro. Om elektrisch rijden aantrekkelijker te maken, wordt de subsidieregeling voor tweedehands elektrische auto’s verlengd. De komende zes jaar wordt daar jaarlijks 100 miljoen euro voor uitgetrokken. Ook gaat het kabinet de energiebelasting veranderen. Vanaf volgend jaar gaan burgers over de eerste 800 kuub gas die ze verbruiken minder energiebelasting betalen. Is het verbruik hoger dan stijgt de energiebelasting.
Kunststof verpakkingen gemaakt van bioplastics en andere biologisch afbreekbare plastics. Foto: Christian Gahle, nova-Institut GmbH, CC BY-SA 3.0
Van de industrie worden eveneens stevige offers gevraagd. Het lage energietarief voor grootverbruikers – bijvoorbeeld de glastuinbouw en fabrieken – gaat fors omhoog. Om bedrijven te helpen bij besparing en verduurzaming is er het Expert Platform. Expert-projectmanager Kees Jan Grin: ‘Het ontbreekt bedrijven vaak aan kennis en tijd om iemand binnen de organisatie vrij te maken voor verduurzamingsvraagstukken. Verduurzaming is een vakgebied waarbij heel wat komt kijken.’
Ondertussen gaat de zoektocht naar terugdringen van de stikstofneerslag onverminderd door. Halvering van de veestapel is volgens hoogleraar Biobased Economy Johan Sanders een slecht idee. Hij ziet veel meer in innovatie. Onderzoeker Gerard Mighels sluit zich daarbij aan. Hij raadt boeren aan te beginnen bij het voer. Door de samenstelling te veranderen kun je, zegt Mighels, flink winst boeken als het gaat om terugdringen van de stikstofuitstoot. Om te voorkomen dat urine en mest bij elkaar komen is er het koeientoilet, bedacht door het Doetinchemse bedrijf Hanskamp. De ammoniakuitstoot uit de stal zou volgens het bedrijf door het koeientoilet met de helft verlaagd kunnen worden.
Klaver in de wei
Waarom zou je kunstmest strooien als er plantjes zijn die gratis stikstof uit de lucht happen? Vlinderbloemigen, zoals klaver, kunnen dat. ‘Het kost geen kapitaal, noch energie’, aldus Johan Sanders. Het voordeel van klaver: je gebruikt als boer minder (dure) kunstmest en de koe geeft evenveel melk. De uitdaging is om klaver niet alleen in het voorjaar goed te laten groeien, maar ook in het najaar.
Op weg naar een plasticvrije wereld in 2040 zoeken pioniers naar goede en betaalbare alternatieven. Bioplastic – opgebouwd uit suikerriet, mais en suikerbieten – zou een van de antwoorden kunnen zijn, maar er wordt ook geëxperimenteerd met zeewier (zeewierbakjes in plaats van kartonnen bakjes), bamboe (tandenborstels) en graanstengels (organische in plaats van plastic rietjes).
Snel herstel
In de categorie ‘opmerkelijk’ het verhaal van natuurfotograf Ruurd Jelle van der Reij. Twee jaar geleden kocht hij drie hectare land in zijn Friese geboortedorp Oldeholtpade. De verkopers stelden één voorwaarde: er mocht geen intensieve landbouw op die grond. Een ecoloog tekende een plan, de graafmachine volgde en twee percelen gescheiden door een strakke rechte sloot veranderden in één gebied met een S-vormige waterpartij, flauwe oevers én een steile damwand ten behoeve van de ijsvogel.
In mum van tijd kwamen de kruiden, bloemen, vogels en insecten naar het gebied. Binnen een half jaar na het graafwerk vloog de kleine bandheidelibel – al jaren niet meer gezien in Friesland – al boven het watergebied, samen met tientallen andere libellensoorten. Ook ijsvogels hebben hun weg gevonden naar het natuurpark van Van der Reij, evenals boomkikkers, otters en kleine steltlopers als het witgatje en het bokje. Van der Reij: ‘De les van mijn project is dat het nooit te laat is. Natuur herstelt veel sneller dan je denkt.’
Waarvan akte.
Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl, rvo.nl
Maart 2023 - Schonere oceanen binnen handbereik
Goed nieuws: het is mogelijk de vervuiling van rivieren en oceanen met plastic radicaal terug te dringen. Dat zegt de Oekraïense onderzoeker Maryna Strokal. De Brusselse Green Deal koerst op halvering van de watervervuiling. Strokal legt de lat een stuk hoger. Zij mikt op het terugdringen van microplastics in het water met 85 procent voor 2050.
Strokal: ‘Er kan veel. Denk aan betere afvalverwerking, halvering van onze consumptie van niet-duurzame spullen en een betere aanpak van het zwerfvuil.’ Wereldwijd is – als we ons best doen – volgens de onderzoeker aan het einde van deze eeuw zelfs 95 procent van de watervervuiling te voorkomen. Dat klinkt als een welkome aanvulling op een deze maand gesloten wereldwijd oceanenverdrag van de Verenigde Naties (VN).
Cruiseschip MSC Splendida in Geirangefjord, Noorwegen. Foto: W. Bulach – CC BY-SA 4.0
Bescherming
Het verdrag – het resultaat van een kleine 20 jaar praten en onderhandelen – moet ervoor gaan zorgen dat in 2030 tenminste 30 procent van de oceanen beschermd is. Nu is dat nog maar 1,2 procent. De oceanen leveren niet alleen de helft van onze zuurstof, maar staan ook aan het begin van veel voedselketens. Ze zijn dus letterlijk van levensbelang. Milieuorganisatie Greenpeace is enthousiast: ‘Het verdrag is een teken dat in een verdeelde wereld de bescherming van de natuur en de mensen het kan winnen van geopolitiek.’
Het verdrag gaat grenzen stellen aan visserij en scheepvaart zodat door overbevissing, vervuiling en klimaatverandering aangetaste natuur zich kan herstellen. Er komt een nieuwe VN-organisatie die te beschermen gebieden gaat aanwijzen. Het is de bedoeling dat landen of bedrijven die in die beschermde gebieden activiteiten willen ontplooien eerst een milieueffectrapportage moeten maken en deze de VN moeten aanbieden.
Ook de zeevaart moet vergroenen. Voor het eerst in de geschiedenis komen er regels voor het verduurzamen van de internationale scheepvaart. In de Wet Schone Vaart wordt een plafond gesteld aan de maximale hoeveelheid CO2 die de zeevaart mag uitstoten. Uiteindelijk moet dat in 2050 leiden tot 80 procent minder uitstoot. De nieuwe regels gelden voor alle schepen van 5000 ton en meer, en dat zijn er veel. Europarlementariër Vera Tax (PvdA): ‘Negentig procent van alles wat wij als consumenten dagelijks gebruiken komt per containerschip.’
Vliegen met duurzame kerosine is voorlopig nog een luchtkasteel. Er zijn simpelweg niet voldoende grondstoffen in Nederland en Europa om aan de toekomstige vraag naar duurzame vliegtuigbrandstof te voldoen, stelt het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR). Met de vergroening van het wegverkeer gaat het harder. Er komen steeds meer betaalbare elektrische auto’s – gezinsauto’s die nog geen 25.000 euro kosten – op de markt. Een buitenlandvakantie wordt voor elektrische rijders ook steeds beter haalbaar. In Europa moeten binnen vijf jaar langs alle snelwegen om de 60 kilometer laadpunten zijn.
Boze bioboeren
Biologische boeren zijn de torenhoge consumentenprijzen voor hun producten zat. Volgens Biohuis, de belangenorganisatie voor biologische boeren, zijn de prijsverschillen tussen biologisch en niet-biologisch te groot. Boeren roepen supermarkten op genoegen te nemen met een kleinere winstmarge. ‘In de winkel is biologisch soms dubbel zo duur, terwijl de verkoopprijs voor de boer maar een paar dubbeltjes hoger is’, zegt akkerbouwer en oprichter van de Vegetarische Slager Jaap Korteweg.
Biohuis roept supermarkten op de marge voor biologische producten gelijk te trekken met die voor niet-biologische producten. Korteweg: ‘Op korte termijn kost dit de supermarkten geld, maar ze zouden dit kunnen compenseren door meer marge te maken op ongezonde of niet-duurzame producten. Biohuis roept verder op tot afschaffing van de btw op biologische producten. ‘Het gaat ons om de verantwoordelijkheid van supermarkten en om gezond voedsel op de lange termijn.’
Brief
Het stikstofbeleid blijft de gemoederen bezighouden. De roep om een radicaal andere koers wordt, mede door de monsterzege van de Boer Burger Beweging (BBB) bij de provinciale- en waterschapsverkiezingen, steeds luider. Eurocommissaris Virginijus Sinkevicius maant Nederland in een brief om zich te houden aan de Europese afspraken over bescherming en herstel van de natuur. Sinkevicius waarschuwt dat vermindering van de stikstofuitstoot via staatssteun, bijvoorbeeld door boeren uit te kopen of te helpen met verduurzamingsmaatregelen, er niet toe mag leiden dat elders meer uitstoot wordt toegestaan.
Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl, rvo.nl
Februari 2023 - Jubelwinsten versus duurzaamheid
De torenhoge energieprijzen zouden voor een flinke impuls van duurzame energie gaan zorgen, zo was de verwachting. De praktijk blijkt weerbarstiger. Oliemaatschappijen boeken megawinsten, maar daar wordt volgens de kritische aandeelhoudersvereniging Follow This veel te weinig van geïnvesteerd in verduurzaming van de olie-industrie. Daarmee laten de oliereuzen in de visie van Follow This-voorman Mark van Baal een gouden kans liggen.
De hoge olieprijzen zetten Europa op zijn kop. Burgers worden geconfronteerd met hoge energierekeningen. Bovendien werkt de dure energie door in de prijzen van tal van goederen en diensten en dat zorgt voor extra inflatie en daling van de koopkracht. De oplossing: Meer zonne- en windenergie en groene waterstof. Oliegiganten Shell, BP en TotalEnergies beloofden afgelopen jaren daarin veel te gaan investeren. In de praktijk komt daar volgens Van Baal weinig van terecht.
Een demonstrant demonstreert als onderdeel van de beweging ‘Exxon wist het’ in Washington. Foto: Johnny Silvercloud – CC BY-SA 2.0
Onrendabel
De jubelwinsten, zo constateert Van Baal, smaken kennelijk naar meer. Duurzame energie is in de ogen van de oliemaatschappijen veel minder rendabel dan olie en gas en daarmee ook veel minder aantrekkelijk. De Amerikaanse bedrijven ExxonMobil en Chevron hebben al aangekondigd helemaal geen geld te willen steken in hernieuwbare energie en het beleid bij Shell, BP en TotalEnergies is nu ook aan het kantelen.
Dat de oliebedrijven de energiecrisis aangrijpen om meer in olie en gas te investeren is een gotspe, aldus Van Baal. ‘Ze hadden al veel eerder moeten overstappen op duurzame energie. Dan was er helemaal geen energiecrisis geweest.’ Van Baal hoopt dat de oliemaatschappijen ook luisteren naar de aandeelhouders die Follow This steunen en zo gedwongen worden een groene koers te gaan varen.
Dat duurzaamheid haalbaar is en loont, bewijst het Canarische eiland El Hierro. Water en wind zorgen daar samen voor alle benodigde energie voor de 11.000 inwoners. Boven op een berg staan vijf windmolens, maar windenergie alleen is niet genoeg. Daarom is aan de voet van de berg waar de windmolens op staan een bassin aangelegd om zeewater op te slaan. Bovenaan de berg – 655 meter hoger – is een tweede bassin aangelegd. Met de energie van de molens wordt water van beneden naar boven gepompt tot het 400.000 kubieke meter grote bassin vol is. Op dagen van windstilte wordt (een deel van) het water door buizen naar beneden gestort. De hydraulische energie die zo door turbines wordt opgewekt, vervangt dan tijdelijk de windenergie.
Afvoerputje
In Nederland wordt steeds vaker kernenergie genoemd als wapen in de strijd voor duurzame en schone energie. Dat Borssele gezien wordt als een logische plek voor meerdere nieuwe kerncentrales roept bij de Zeeuwen gemengde gevoelens op. Petra Luteijn uit Ellewoutsdijk zegt in een paginagroot opiniestuk in de PZC daar weinig trek in te hebben. ‘Ik wil niet nog meer hoogspanningsmasten om stroom uit Borsele naar de Randstad te transporteren. Ik wil niet dat vele generaties na mij worden opgescheept met een groeiende berg kernafval.’
H. P. Heijt kan zich helemaal vinden in de woorden van Luteijn. ‘Helaas leert de geschiedenis dat Zeeland nou eenmaal het afvoerputje van Nederland (en Antwerpen) is.’ Robert van den Boom laat een ander geluid horen. ‘We moeten een stabiele basis hebben met kernenergie, aangevuld met alternatieve bronnen. We moeten af van afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en wind. En de zon is er niet altijd.’
Schepen aan de stekker
Ondertussen gaan innovatie en verduurzaming gestaag door. Op negen plekken in Nederland kunnen de komende jaren aangemeerde schepen aan de stekker worden gelegd zodat zij geen generatoren hoeven aan te zetten om in hun stroombehoefte te voorzien. De aanleg van deze walstroom-installaties helpt de scheepvaart duurzamer en schoner te maken.
De laadpaalfiles van elektrische auto’s op weg naar wintersportbestemmingen worden korter. In Oostenrijk zijn de afgelopen jaren veel laadpalen geïnstalleerd. Overigens hebben de meeste elektrische rijders weinig last van laadpaalstress. Mariska van Hoorik uit Heemskerk: ‘Zodra we moeten laden pakken we er een app bij. Wij gebruiken Pump. Daarmee zie je precies waar in de buurt snelle laders zijn en of het daar druk is. Dan voorkom je dat je in de rij moet staan. Een soepele reis heb je zelf in de hand.’
Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl, rvo.nl
Januari 2023 - Niet meer vechten maar meebewegen
De zeespiegel stijgt, maar nóg verder ophogen van de dijken is niet de oplossing volgens Waterschap Zeeuwse Stromen. De natuur kan volgens het schap helpen om Zeeland veilig te houden. Het uitgangspunt daarbij: de zee is geen vijand, maar een bondgenoot. ‘We moeten willen samenwerken met het water in plaats van ertegen te vechten’, aldus het waterschap. ‘Natuur en veiligheid kunnen elkaar versterken. We gaan voor ‘en-en’ in plaats van onderlinge concurrentie.’
Het gaat onder meer over bouwen met de natuur. Daarbij worden bijvoorbeeld schorren en slikken hersteld, die de kracht van de golven remmen. Ook wordt gewerkt aan nieuwe ‘dijkconcepten’ waarbij natuur een belangrijk onderdeel van de dijk is. Maatwerk moet het worden. ‘Per gebied onderzoeken we mogelijkheden voor verschillende groene oplossingen, die zorgen dat we minder ingrijpend hoeven te versterken.’
Extinction Rebellion – Climate Action Now, foto: Sebastian Dooris – Publiek domein CC0
Archipel
De Zeeuwse architect Don Monfils kan zich helemaal vinden in de visie van Waterschap Zeeuwse Eilanden. ‘Toen de Oosterscheldekering openging was het idee dat die ons voor tweehonderd jaar zou beschermen. Inmiddels durven we na te denken over het einde van de Deltawerken. Het is goed dat we niet meer de illusie hebben dat alles maakbaar is. We moeten meebuigen met de natuur en overgaan van maakbare naar denkbare oplossingen. Misschien zal het zo zijn dat Zeeland weer een archipel wordt, zoals een paar honderd jaar geleden.’
Monfils vindt dat meer gebruik moet worden gemaakt van de kracht van Zeeland. ‘Waarom zou je niet denken aan voedsel uit zee of aan zilte teelt? Je kunt technieken ontwikkelen om plantjes beter bestand te maken tegen brak water.’ Monfils verwijst ook naar het boek ‘Omarm de chaos’ van Jan Rotmans. ‘De omschrijft het mooi. Hij zegt: Wij leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk’. Dat vind ik mooi. Ik denk dan: Maak gebruik van nieuwe kansen die zich voordoen.’
De visie van het Delftse onderzoeksbureau Deltares sluit aan bij die van Waterschap Zeeuwse Eilanden en Don Monfils. De ‘neerslagbom’ die Limburg in de zomer van 2021 trof en overstromingen veroorzaakte, zal in de toekomst vaker vallen en dat is volgens Deltares niet te voorkomen. De effecten van nieuwe stortregens dempen kan wel, onder meer door het landschap zo aan te passen dat er meer water in de bodem kan worden opgenomen en meer opslag creëren om water te bergen.
Hete protestwinter
De door de politie al verwachte ‘hete protestwinter’ is losgebarsten. Klimaatactivisten van Extinction Rebellion ketenen zich vast aan de snelweg de Utrechtse Baan (A12) in Den Haag. Gevaarlijk volgens het OM. Onontkoombaar volgens XR-activist Lucas Winnips. ‘Er is geen andere mogelijkheid om de klimaatcrisis aan de orde te stellen. Als wij op het Malieveld zouden staan met een banner ‘stop fossiele subsidie’ is er geen haan die ernaar kraait. De urgentie is zó groot, die moet echt door het dak.’
De politie arresteert 768 deelnemers aan de protestactie. Onder hen top-advocaat Bénédicte Ficq, die momenteel een juridische strijd voert tegen de vaak van zware vervuiling beschuldigde staalfabriek Tata Steel. ‘Mede door mijn werk ben ik me steeds bewuster geworden van de schade die dat soort grote bedrijven aanrichten’, aldus Ficq. Extinction Rebellion heeft al laten weten dat het niet bij deze ene snelwegblokkade zal blijven.
Ozonlaag
De wetenschap ziet het gat in de ozonlaag slinken. Verwacht wordt dat de laag – die de mens beschermt tegen schadelijke UV-straling van de zon – binnen vier decennia is hersteld tot de waarden van 1980. Het herstel van de ozonlaag kan ook de opwarming van de aarde beperken met zo’n 0,3 tot 0,5 graden Celsius.
De opmars van elektrische auto’s zit in een stroomversnelling. Een kwart van de particulieren kiest volgens RAI bij het kopen van een nieuwe auto voor een elektrische.
In het noorden van Zweden is een grote voorraad zeldzame aardmetalen gevonden. Metalen die hard nodig zijn voor bijvoorbeeld de fabricage van sterke magneten voor windturbines en motoren van elektrische auto’s. De Zweedse regering is enthousiast. De inheemse bevolking van het noorden – de Sami – vreest een verdere aantasting van haar leefgebied. Dat wordt al langer bedreigd door de aanleg van windmolens, warmtekrachtcentrales en mijnen. Voorzieningen die wrang genoeg vooral bedoeld zijn voor de benodigde (Europese) energietransitie.
Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl, rvo.nl
December 2022 - Energieschaarste door oorlog stuwt transitie naar duurzaam leven op
De zonnepanelen zijn in 2022 niet aan te slepen en voor warmtepompen is een forse wachtlijst. Veel installatiebedrijven kunnen de vraag naar verduurzaming van woningen niet aan en hebben een klantenstop ingesteld. De oorlog in Oekraïne heeft in 2022 ondubbelzinnig aangetoond hoe afhankelijk de wereld is van fossiele brandstoffen. De door de oorlog veroorzaakte energieschaarste is een katalysator van de transitie naar duurzaam leven. Duurzaam leven dat als het aan de Europese Unie ligt ook voordelig leven wordt.
In 2021 gaat het in kranten en tv-talkshows vooral over corona. In 2022 wordt het nieuws beheerst door het niet aflatende oorlogsgeweld in Oekraïne en de gevolgen van de oorlog voor de rest van Europa. Door de boycot van gas en olie uit Rusland ontstaat een energiecrisis in Europa. De tarieven voor gas en elektriciteit schieten omhoog en dat brengt vele huishoudens in problemen. Er volgt een brede zoektocht naar manieren om de energiecrisis het hoofd te bieden zonder de boycot van Russische olie en gas los te laten.
Duitsland overweegt tijdelijk terug te vallen op – zwaar vervuilende – bruinkool als energiebron en in Nederland maakt kernenergie weer opgang. Er worden plannen gelanceerd voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales bij de al bestaande centrale in Borssele. Als die plannen doorgaan wordt Borssele – waar in het havengebied ook de stroom van windparken op zee aan land komt – volgens burgemeester Gerben Oosterhuis de ‘groene meterkast’ van Nederland. Klimaatminister Rob Jetten hoopt dat de nieuwe centrales in 2035 gaan draaien.
Wijnhoeve De Kleine Schorre, foto: Tuxyso – CC BY-SA 3.0
Innovatie én infarct
De zoektocht naar duurzame energiebronnen brengt innovatie, maar de explosief toenemende vraag naar elektriciteit zorgt ook voor problemen. Het elektriciteitsnetwerk in Nederland kraakt in zijn voegen. Het Actieteam Netcapaciteit pleit voor kortere vergunningsprocedures voor de aanleg van verdeelstations en stroomverbindingen en het gebruik van ‘buurtbatterijen’ waarmee opgewekte stroom lokaal kan worden geconsumeerd.
Remco Bruijns van Nieuwe Warmte uit Sas van Gent ziet mogelijkheden om de deining die schepen veroorzaken om te zetten in elektriciteit, autofabrikant Toyota gaat miljarden investeren in de productie van accu’s voor elektrische voertuigen en de Nederlandse overheid investeert in zonne-auto’s van de autoproducent Lightyear. Waterstof maakt opgang. Voorzitter van de Europese commissie Ursula von der Leyen pleit voor de oprichting van een ‘waterstofbank’ en de Deense groene energiereus Ørsted wil in Vlissingen-Oost een fabriek voor groene waterstof bouwen. De Franse multinationale Air Liquide zet in op de bouw van twee elektrolysefabrieken in Terneuzen en op de Tweede Maasvlakte Bij Rotterdam.
Het ministerie van Economische Zaken trekt bijna 800 miljoen euro uit voor zeven projecten die de industrie in Nederland moeten verduurzamen. Het gaat daarbij vooral om elektrolysefabrieken waar met groene stroom van windparken op zee CO2-vrije waterstof kan worden gemaakt. Bouwbedrijf Ploegam uit Oss investeert tien miljoen euro in elektrische machines. Directeur Gijs Ploegmakers: ‘Een mobiele kraan, een rupskraan van 30 ton, een tractor, een shovel. We elektrificeren alles. In 2025 zijn wij emissieloos.’
Klimaatklever
Het jaar 2022 kan ook de boeken in als een jaar waarin klimaatactivisten zich danig hebben geroerd. Ze plakken zichzelf vast aan beroemde kunstwerken om die vervolgens te besmeuren, klimmen op en lijmen zich vast aan talkshowtafels, laten banden van SUV’s leeglopen en gooien in een supermarkt pakken melk leeg. Klimaatactivisten grijpen naar steeds heftiger acties om aandacht te vragen voor de strijd tegen klimaatverandering. Het woord ‘klimaatklever’ schopt het tot woord van het jaar.
Niet alleen het klimaat is inzet van acties. Boeren roeren zich in hun strijd tegen wat zij zien als ‘stikstofwaanzin.’ Boerenorganisatie Caring Farmers gaat niet op de barricades maar slaat de hand aan de ploeg. Caring Farmers gaat voor duurzame landbouw ‘binnen de ecologische grenzen van de planeet’. Kippenboer en Caring Farmer Ruud Zanders: ‘Onze voedselvoorziening heeft een negatieve impact op biodiversiteit, natuur, klimaat en dier. Als we op de huidige manier voedsel blijven produceren hebben we straks drie wereldbollen nodig.’
Dat er iets moet gebeuren om verdere opwarming van de aarde tegen te gaan is overduidelijk. Volgens wetenschappers van TU-Delft stijgt de zeespiegel langs de Nederlandse kust steeds sneller. Sinds begin jaren 90 stijgt de zeespiegel voor de Nederlandse kust per jaar met 2,7 millimeter. In de zeventig jaar ervoor ging het om een stijging van 1,7 millimeter per jaar. ‘Sinds begin jaren 90 stijgt de zeespiegel 1 millimeter sneller dan daarvoor’, zegt zeespiegelonderzoeker Riccardo Riva. ‘Dat is ongeveer anderhalf keer zoveel.’
Recorddroogte
Het jaar 2022 is ook een jaar vol klimaatgerelateerde rampspoed, waaronder recorddroogte. In Europa zakt de waterstand in rivieren zover dat scheepvaart nauwelijks nog mogelijk is, onder meer in Amerika vallen grote meren droog en in China staan waterkrachtcentrales stil bij gebrek aan water. Tegelijkertijd wordt Pakistan geconfronteerd met een monstermoesson die voor enorme overstromingen zorgt. Drieëndertig miljoen mensen moeten op de vlucht voor het water.
Het ijs op de Noordpool smelt in een alarmerend tempo en het Noordpoolgebied blijkt ook niet te ontsnappen aan vervuiling. Deelnemers aan de internationale SEES-expeditie rapen er tassen vol plastic afval, variërend van emmers en afvalborstels tot een speelgoedvliegtuigje, jerrycans en plastic flessen. Onderzoeker Jim Boonman van de VU in Amsterdam: ‘Wij vinden dit op één van de meest afgelegen plekken op de wereld, terwijl daar nooit mensen komen. Dat baart me zorgen.’
Oud-generaal Tom Middendorp is ook bezorgd, zo blijkt uit zijn boek ‘Klimaatgeneraal’. Hij stelt dat het smelten van het ijs op de Noordpool een bron niet alleen klimaattechnisch een probleem is, maar ook politiek. ‘Driekwart van het ijs is al verdwenen en het laatste kwart verdwijnt de komende vijftien jaar. Daarmee ontstaat een jacht op grondstoffen die eerst niet bereikbaar waren en dan wel. Dat wordt een bron van conflict.’
Over de resultaten van de in Egypte gehouden klimaattop lopen de meningen uiteen. Er komt een klimaatschadefonds voor landen die het meest worden getroffen door de opwarming van de aarde, maar aan de opwarming zelf wordt op de klimaattop weinig tot niets gedaan. Eurocommissaris Frans Timmermans is teleurgesteld. ‘Het dicht niet de gapende kloof tussen klimaatwetenschap en ons klimaatbeleid.’
Kansen
Dat opwarming van de aarde ook kansen biedt wordt eveneens duidelijk in 2022. De aardappel raakt in het nauw, maar de druif gedijt anno 2022 uitstekend in Nederland. De druiven van wijnboer Johan van de Velde van Wijnhoeve De Kleine Schorre in Dreischor groeien prima. Ook in tijden van droogte. ‘Wij zijn zo’n beetje de enigen in Nederland die gebaat zijn bij klimaatverandering’, zegt de wijnboer half ernstig, half grappend.
Het werken aan duurzaamheid levert naast innovatie ook banen op. De ‘klimaatbanen’ liggen voor het oprapen. Arbeidsmarktdeskundige Suzanne IJzerman van het UWV: ‘We zien dat er vooral vraag is naar werknemers op MBO-niveau. Denk aan glaszetters, monteurs en elektriciens. En we hebben ook monteurs nodig die zonnepanelen kunnen installeren.’ Kortom: het kan, carrière maken en duurzaam bezig zijn.
Het jaar 2022 kan de boeken in als ongekend zonnig en warm. Goed nieuws voor zonaanbidders en eigenaren van zonnepanelen. Nederland heeft in 2022 haast een zesde meer duurzame energie opgewekt dan in 2021. Daarmee is ongeveer 1,6 miljard kubieke meter gas uitgespaard, stelt Energieopwek, een organisatie die de productie van groene energie bijhoudt en daarnaast ook de verspreiding van zonnepanelen in kaart brengt. Inmiddels hebben twee miljoen huizen zonnepanelen tegen anderhalf miljoen vorig jaar. Omdat er meer zonne-uren waren is 40 procent meer stroom opgewekt met die zonnepanelen.
Zeeland maakt zijn reputatie van de provincie met de meeste zonne-uren waar. De zon scheen extreem vaak in Zeeland. Zo vaak zelfs dat het in de eerste zeven maanden van 2022 in Vlissingen net zo zonnig was als doorgaans in Barcelona. Tot en met tweede kerstdag 2022 scheen de zon 2358 uur en dat is 169 uur boven het oude record uit 2020. Vlissingen was in 2022 overigens niet de alle zonnigste plek van Nederland. Die eer gaat naar Den Helder, waar de zon 2400 uur scheen. Baas boven baas….
Bronnen: PZC, NOS.nl, Nu.nl, NRC, Weerplaza, Reuters, RVO.nl
November 2022 – Klimaattop opmaat voor ‘hete winter’
Oceaan langs de kust van het Funafuti-atol met duinen; deze vormen tevens het hoogste punt van het atol. Foto: Davidarfonjones – CC BY-SA 3.0
Er komt een klimaatschadefonds voor landen die het meest worden getroffen door de opwarming van de aarde. Maar aan de opwarming zelf is op de klimaattop in Egypte vrijwel niets gedaan. Eurocommissaris Frans Timmermans is teleurgesteld: ‘Het geeft niet meer vertrouwen dat we de toezeggingen zullen nakomen die we vorig jaar zijn aangegaan. Het dicht niet de gapende kloof tussen klimaatwetenschap en ons klimaatbeleid.’
Politiebond NBP vreest een ‘hete winter’ vol acties van actiegroep Extinction Rebellion.
De actiegroep blokkeerde meermalen snelwegen en er komen, zo kondigt Lucas Winnips aan, zeker meer acties. Harde acties. ‘We willen dag in dag uit op de voorpagina.’ Extinction Rebellion (XR) vindt dat de overheid niet eerlijk is over de gevaren van klimaatverandering en wil dat de uitstoot van CO2 al in 2025 nul is. Massale arrestaties van actievoerders, liefst met duizenden tegelijk, zijn onderdeel van de XR-strategie. ‘Alleen dan zal de elite luisteren. Maak ze ongerust. Raak ze waar het pijn doet. Alleen dan praten ze met je’, aldus Roger Hallam, de Britse oprichter van de internationale milieugroepering.
Klimaatminister Rob Jetten is net als Frans Timmermans blij met het klimaatschadefonds maar teleurgesteld over de algehele uitkomst van de klimaattop. ‘Tegelijkertijd, deze stap helpt het vertrouwen tussen het noorden en het zuiden te herstellen. En maakt het mogelijk komend jaar nieuwe doorbraken te bereiken voor een echte versnelling in de klimaataanpak.’
Dat is hard nodig volgens de Belgische criticus en schrijver Stefan Hertmans. Veel mensen zien volgens hem het gevaar van 1.5 graden opwarming niet. ‘Je moet het anders uitleggen. Je moet zeggen: maar het gaat straks 50 graden worden in de zomer. Je gaat geen groente meer kunnen telen, die en die insecten zijn er niet meer, de bestuivers gaan wegvallen.’
Klimaatambitie
Een groeiend aantal bedrijven in Nederland heeft serieuze klimaatambities, maar de grootste vervuilers willen niets doen. Dat blijkt uit onderzoek door de Universiteit van Amsterdam. Hoogleraar Strategie en Innovatie Henk Volberda pleit daarom voor een ranglijst met bedrijven die het minst doen om hun uitstoot te beperken. ‘Hun eigen winstgevendheid wordt als belangrijker ervaren dan de impact van klimaatverandering voor mens en milieu. Een ranglijst kan een zetje in de goede richting geven. Dan kan iedereen zien wat voor intenties een bedrijf heeft.’
Elektrische rupskraan
Lichtpuntjes zijn er ook. Bouwen met veel minder stikstof- en CO2-uitstoot kan. De eerste bouwbedrijven zijn druk bezig met verduurzaming. ,,Je moet niet praten maar doen’, zegt Gijs Ploegmakers, directeur van bouwbedrijf Ploegam uit Oss. Het bedrijf heeft tien miljoen euro geïnvesteerd in elektrische machines. ‘Een mobiele kraan, een rupskraan van 30 ton, een tractor, een shovel, we elektrificeren alles. In 2025 zijn wij emissieloos.’
In het Zeeuwse Heinkenszand gaat de nieuwe supermarkt van Lidl restwarmte leveren aan het naastgelegen gemeentehuis. Die warmte komt vooral van de koelkasten, die in een supermarkt dag en nacht aan staan. Arnold Baas, teamleider energie bij de supermarktketen: ‘Het is dezelfde warmte die je voelt als je je hand houdt boven een koelkast die staat te draaien.’ De warmte wordt getransporteerd door middel van water en levert straks 20 tot 25 procent van de energie die nodig is om het gemeentehuis maximaal te verwarmen.
In de Zierikzeese wijk Malta – met in het achterhoofd de energieprijzen die gierend de bocht uit vliegen – zijn proeven aan de gang die duidelijk moeten maken of in die wijk een warmtenet aangelegd kan worden. Het is de bedoeling dat dan de warmte van door de zon opgewarmd oppervlaktewater van het Kaaskenswater in de bodem wordt opgeslagen. In de winter kan die warmte dan weer worden gebruikt om water op te warmen en via een ondergronds netwerk in de wijk te verspreiden.
Hulp aan Tuvalu
Land dat door de golven verzwolgen dreigt te worden. Nederland kan er al eeuwen over meepraten, heeft zich stevig gewapend tegen de waterdreiging en schiet nu het laaggelegen eilandstaatje Tuvalu te hulp. Als er niets gebeurt dreigt Tuvalu als eerste land in de wereld te verdwijnen als gevolg van door klimaatverandering veroorzaakte zeespiegelstijging. Ambassadeur Ard van der Vorst: ‘Niets doen is geen optie. Gelukkig is er in Nederland genoeg realisme over wat zeespiegelrijzing doet. Dat is hier nog veel urgenter omdat sommige eilanden echt maar twee meter hoog zijn.’
Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl, rvo.nl
Oktober 2022 – Klimaatactivisten en Caring Farmers
Biologische melkveestal in Woerden, Nederland, foto: Onderwijsgek – CC BY-SA 3.0
Ze plakken zich vast aan beroemde kunstwerken om die vervolgens te besmeuren, klimmen op en lijmen zich vast aan talkshowtafels, laten banden van SUV’s leeglopen en gooien in een supermarkt pakken melk leeg. Klimaatactivisten grijpen naar steeds heftiger acties om aandacht te vragen voor de strijd tegen klimaatverandering. Er wordt met gemengde gevoelens gereageerd op de acties. Boerenorganisatie Caring Farmers gaat niét op de barricades, maar slaat de hand aan de ploeg. Caring Farmers bouwt aan de landbouw van de toekomst.
Dat de klimaatactivisten met hun acties aandacht krijgen is helder. Maar mensen vragen zich wel af wat Van Gogh – van wie een schilderij werd besmeurd – te maken heeft met de olie-industrie. Hoogleraar socio-ecologische interacties Noelle Aarts: ‘Negatieve aandacht is ook aandacht. Een brave actie maakt geen indruk.’ Berend Roorda van Rijksuniversiteit Groningen ziet risico’s. ‘Als je niet uitkijkt loopt het op tot het recht van de sterkste. Dat is niet de bedoeling van het recht op demonstratie.’
Vooral jongeren roeren zich in de klimaatbeweging en zoeken naar oplossingen. Ran Kok (24) maakte als kind heel wat vlieguren. ‘Mijn ouders waren ondernemende mensen. Zij wilden andere culturen verkennen. Tot mijn twaalfde heb ik heel wat CO2 de lucht in gejast. We zijn 7 keer in Chili geweest en vlogen naar Zuid-Afrika en Thailand. Tijdens die reizen is de kiem gelegd voor mijn denken over de omgeving
Buikpijn
Dat denken werd later versterkt door zijn werk voor de Strandwacht. ‘Daar zag ik hoe wind en water een landschap kunnen vormgeven. Maar ik werd ook geconfronteerd met plasticvervuiling. Ik kreeg er buikpijn van. En eigenlijk is dat te mild uitgedrukt.’ Merel Groot (23) – actief in de Jonge Klimaatbeweging – zal anders dan veel van haar leeftijdsgenoten niet snel in een vliegtuig stappen. ‘Een paar weken backpacken in Vietnam? Nee, dat gaat niet gebeuren.’
Zowel voor Ran als Merel is het ijveren voor een beter klimaat geen hobby maar bittere noodzaak. Waarbij beiden benadrukken dat ze óók hoopvol gestemd zijn. ‘Mensen zijn tot veel in staat. Kijk eens naar de Oosterscheldekering. Het is toch fenomenaal dat we zoiets kunnen maken. We kunnen samen werken aan een mooiere wereld.’
Kinderen de dupe
Dat is ook hard nodig volgens Marc Dullaert van KidsRights. Volgens onderzoek van die organisatie loopt bijna de helft van de kinderen op de wereld een extreem hoog risico om ernstig te worden getroffen door klimaatrampspoed als waterschaarste, hittegolven en overstromingen. Bijna 90 procent van alle kinderen in de wereld wordt blootgesteld aan luchtverontreiniging. Nederland heeft binnen Europa de twijfelachtige eer koploper te zijn op dat gebied. Een op de vijf kinderen lijdt aan astma en dat is grotendeels terug te voeren op de uitstoot van auto’s.
Goed nieuws wat dat betreft is dat de dieselauto waarschijnlijk zijn langste tijd heeft gehad. Volgens autobrancheorganisatie Bovag willen particulieren massaal van hun dieselauto af. Ze vrezen dat de prijzen voor dieselolie nog verder zullen oplopen. Voorheen was diesel flink goedkoper dan benzine, maar nu zijn de rollen omgedraaid. Dat gekoppeld aan de voor dieselauto’s veel hogere wegenbelasting, maakt dieselrijden een stuk minder aantrekkelijk. Vanaf 2035 mogen alleen nog elektrische- of waterstofauto’s verkocht worden.
Caring farmers
Ondertussen zet de opmars van biologische landbouw in Nederland door, al gaat dat niet snel. Nederland bungelt met nog geen 4 procent biologische landbouw – tegenover Oostenrijk met 24,5 procent – in de achterhoede van de Europese Unie. Dat weerhoudt boerenorganisatie Caring Farmers er niet van naar oplossingen te zoeken. Zij demonstreren niet tegen de stikstofplannen, maar steken tijd en energie in het werken aan duurzame landbouw.
Kippenboer en Caring Farmer Ruud Zanders: ‘Als we op de huidige manier voedsel blijven produceren. hebben we straks drie wereldbollen nodig.’ Caring Farmers gaat voor duurzame landbouw “binnen de ecologische grenzen van de planeet”. ‘Onze voedselvoorziening heeft een negatieve impact op biodiversiteit, natuur, klimaat en dier. Wij willen dieren erkennen als levende intelligente wezens met emoties en gevoelens.’ Caring Farmers ziet de politiek niet als leidraad. ‘Dat wachten we niet af. We gaan gewoon vast aan de slag.’
Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl, rvo.nl
September 2022 – Energieprijs brengt zorg en zuinigheid
Bonaire strand, foto: CC0 Public Domain
Menig Nederlander draait de thermostaat fors omlaag, maar zweet desondanks peentjes. Reden: de torenhoge tarieven voor stroom en gas. Deze geven grote zorgen, maar maken ook spaarzaam. Er is weliswaar een prijsplafond voor energie maar dat lost voor lang niet iedereen de problemen op. Bovendien pakt dat prijsplafond niet goed uit voor de gewenste verduurzaming. Een warmtepomp is, zo hebben experts berekend, deze winter veel duurder in gebruik dan een gasgestookte cv-ketel.
De tarieven voor stroom en gas zijn torenhoog. Energieleverancier Essent heeft het tarief voor stroom met 50 procent verhoogd en de prijs van gas met meer dan 30 procent. Ook bij concurrent Eneco zijn de prijzen fors gestegen. Klanten met een variabel energiecontract zien de maandelijkse kosten verdubbelen of soms zelfs verdrievoudigen. Met het prijsplafond probeert het kabinet de schade zoveel mogelijk te beperken.
Volgens experts van de Consumentenbond gaat de invoering van het prijsplafond echter ten koste van duurzaamheid. Wie een hybride warmtepomp heeft kan volgens de experts beter gewoon de conventionele Cv-installatie inschakelen in plaats van die warmtepomp. Een hybride warmtepomp haalt de warmte uit de buitenlucht en geeft die af aan de Cv-installatie. Zo’n warmtepomp gebruikt elektriciteit. Veel elektriciteit.
Averechts
Wie 800 kuub gas bespaart met een warmtepomp heeft daarvoor zo’n 1600 kWh elektriciteit extra – boven op het normale huishoudelijk stroomgebruik van gemiddeld 2400 kWh – nodig om genoeg warmte te genereren. Met het huidige prijsplafond kost 800 kub gas zo’n 1200 euro en betaal je voor elektriciteit boven de – door het prijsplafond – goedkope elektriciteit ongeveer 1 euro per kWh. In dit rekenvoorbeeld kom je dan uit op 1600 euro aan elektriciteitskosten. ‘Je bent dus 400 euro duurder uit als je je warmtepomp laat draaien’, aldus de Consumentenbond. ‘Dit plan gaat regelrecht in tegen het beleid om consumenten te stimuleren van het gas af te gaan’, zegt directeur van de Consumentenbond Sandra Molenaar.
De klimaatverandering werpt ondertussen haar schaduwen vooruit. Volgens onderzoek van Greenpeace wordt de stijging van de zeespiegel een ernstige bedreiging voor het eiland Bonaire. Als de wereldwijde CO2-uitstoot niet flink naar beneden gaat dreigt volgens de Greenpeace-onderzoekers eind deze eeuw een vijfde van Bonaire in zee te verdwijnen. Faiza Oulahsen van Greenpeace: ‘Vooral de zuidkant van het eiland wordt geraakt, maar ook Kralendijk kan onder water komen te staan. Bovendien neemt bij storm het risico op overstromingen toe.’ Greenpeace stapt naar de rechter om de Nederlandse staat te dwingen Bonaire te beschermen tegen overstromingen als gevolg van klimaatverandering.
Duurzaam reizen
Goed nieuws is er ook. Autofabrikant Toyota gaat miljarden investeren in de productie van accu’s en de Nederlandse overheid investeert in zonne-auto’s van autoproducent Lightyear, die elektrische auto’s met geïntegreerde zonnecellen ontwikkelt. Verder is uit onderzoek van het Nederlands Bureau voor Toerisme gebleken dat bijna vier op de tien reizigers bij het boeken van zijn of haar vakantie rekening houdt met het klimaat door bijvoorbeeld de trein te nemen in plaats van het vliegtuig.
Op de Noordzee worden nieuwe windparken ontwikkeld in combinatie met drijvende zonnepanelen. Onder de voet van een aantal windturbines-op-zee komen mini-elektrolyzers die windenergie omzetten in waterstof. ‘Dat gaat met een pijpleiding nar de kust. Dat is goedkoper om aan te leggen dan een dikke elektriciteitskabel’ zegt Ireen Geerbex van energiereus Vattenfall.
Waterstof is ook in beeld in het kader van het Europese industriebeleid. Voorzitter van de Europese commissie Ursula von der Leyen wil een ‘waterstofbank’ oprichten. Een gouden kans voor Nederland volgens CDA-Europarlementslid Tom Berendsen. ‘We hebben de plannen, de kennis en door het aardgasnet de infrastructuur. Daarnaast hebben we behoorlijk wat energie-intensieve industrie die op waterstof over moet. Op dit moment is nog nauwelijks groene waterstof. Nederland moet snel aan de slag.’
Warmste zomer ooit
Zeeland kan ondertussen terugkijken op de warmste zomer ooit. In Vlissingen is het oude record aan zonne-uren gebroken. Het Zeeuwse record stond al bijna 50 jaar op 885 en daar is Vlissingen – zei het nipt – overheen gegaan afgelopen zomer. Het landelijk record blijft op naam van het Zuid-Hollandse Valkenburg. Daar werden in 19776 bijna 897 zonne-uren geteld. Baas boven baas….
Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl, rvo.nl
Augustus 2022 – Recorddroogte én monstermoesson
Monstermoesson, foto: Mohammad Rakibul Hasan CC BY-NC-ND 2.0
In Europa zakt de waterstand in rivieren zover dat scheepvaart nauwelijks nog mogelijk is, in Amerika vallen grote meren droog en in China staan waterkrachtcentrales stil bij gebrek aan water. Tegelijkertijd wordt Pakistan geconfronteerd met een monstermoesson die voor enorme overstromingen zorgt. Drieëndertig miljoen mensen zijn daar op de vlucht voor het water.
Pakistan heeft leren leven met zware regenval. De moesson, die gewoonlijk duurt van juni tot september, is essentieel voor de irrigatie van plantages, maar zorgt ook elk jaar voor overstromingen. Alleen deze keer is de ellende extreem. Voor de Pakistaanse Minister van Klimaatverandering Sherry Rehman is het zo klaar als een klontje: Het verwoestende weer is het gevolg van klimaatverandering, veroorzaakt door onverantwoordelijk milieubeleid elders in de wereld.
In Europa zorgt aanhoudende droogte voor forse problemen. In Nederland dreigt de bouw te stagneren door een tekort aan bouwmaterialen. Normaliter worden bijvoorbeeld zand en grind over water aangevoerd, maar dat wordt door extreem lage waterstanden in verschillende rivieren steeds moeilijker. Directeur van Cascade- de vereniging voor zand- en grindproducenten – Leonie van Baaren: ‘Met ons zand worden bouwplaatsen voor woningen en wegen opgehoogd. Wij vormen de ruggengraat. Als wij niet kunnen leveren, dan stopt de bouw. Het moet nu gaan regenen. Alleen dat helpt nu.’
Gebrek-aan-waterland
Dijkgraaf Jan Bonjer van Waterschap Hollandse Delta durft de voorspelling dat Nederland in de toekomst vaker met langdurige droogte te maken zal krijgen wel aan. Nederland, zo zegt hij, verandert van Waterland in Gebrek-aan-waterland. Anders denken in de omgang met water is volgens hem een must. Nu is droogte het probleem, maar het kan door heftige regenval ook helemaal de andere kant op. ‘Wat als de waterbom die vorig jaar op Limburg viel een volgende keer Amsterdam treft? Ja, zou wel goed zijn voor de bewustwording, maar zijn we erop voorbereid?’
Het is niet alleen droog, maar ook bovengemiddeld zonnig. Goed nieuws voor mensen met zonnepanelen op het dak. Waar steeds meer gezinnen door de hoog opgelopen gasprijs moeite krijgen om de energierekening te betalen, verdienen honderdduizenden huishoudens met zonnepanelen juist aan de energiecrisis. Volgens de grote energiebedrijven wekt van de 1,8 miljoen huishoudens met zonnepanelen ruim een kwart op jaarbasis meer stroom op dan wordt verbruikt. Dat stroomoverschot wordt verkocht aan de energiebedrijven.
De hete zomer is ook kassa voor veel Zeeuwse ondernemers. Van boeren en natuurbeschermers mag het morgen gaan regenen, maar bijvoorbeeld verhuurders van boten en fietsen spinnen garen bij het warme weer. Ook horeca, buitenzwembaden en tuincentra doen goede zaken. De droge warme dagen worden eveneens verwelkomd door André Vink van Wijndomein En Passant in het Zuid-Bevelandse Driewegen. ‘Dit weer is ideaal voor wijnbouw. We stevenen af op een heel goede kwaliteit wijn.
Innovatie
De zoektocht naar verduurzaming maakt inventief. Afvalverwerker Renewi wil een groter deel van de afvalberg recyclen. ‘De vraag naar gerecycled materiaal neemt toe’, zegt Otto de Bont, bestuursvoorzitter van Renewi. Bedrijven vragen om gecyclede grondstoffen om hun milieubelasting te verkleinen. De Bont: ‘Door gerecyclede materialen te gebruiken kunnen bedrijven hun CO2-voetafdruk verlagen. Bij metalen is dat een factor 7 minder dan bij nieuwe metalen. Bij plastic scheelt het een factor 3.’
Ook in de sportwereld is oog voor duurzaamheid. De reclamekaravaan van wielerwedstrijd Vuelta kan de boeken in als de allereerste Groene Reclamekaravaan. Er wordt geen prullaria meer uit reclameauto’s gegooid en bovendien zijn alle auto’s die in de karavaan meerijden elektrisch: of ze rijden op waterstof of zelfs op zonne-energie.
Klimaatbanen
Het werken aan duurzaamheid levert naast innovatie ook banen op. De ‘klimaatbanen’ liggen voor het oprapen. Volgens het UWV zijn er zo’n 45 verschillende technische beroepen nodig om de klimaatdoelen te halen. Arbeidsmarktdeskundige Suzanne IJzerman van het UWV: ‘We zien dat vooral vraag is naar werknemers op MBO-niveau. Denk aan glaszetters, dakdekkers, monteurs en elektriciens. En we hebben ook monteurs nodig die zonnepanelen kunnen installeren.’
Kortom: het kan, carrière maken én duurzaam bezig zijn.
Waarvan akte.
Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl, rvo.nl
