Februari 2022 – Smeltende pool grote bron conflicten
Resten smeltend poolijs langs Kaap Krusenstern. Foto: Western Arctic National Parklands – CC BY 2.0
Klimaatverandering is meer dan alleen een milieuprobleem. Volgens oud-generaal Tom Middendorp is het óók een bedreiging van onze veiligheid. Dat schrijft hij in zijn boek ‘Klimaatgeneraal’. Ter illustratie van die stelling noemt de oud-militair het smelten van het ijs op de Noordpool. ‘Driekwart van het ijs is al verdwenen en het laatste kwart verdwijnt de komende vijftien jaar. Daarmee ontstaat een jacht op grondstoffen die eerst niet bereikbaar waren en dan wel. Dat wordt een toekomstige bron van conflict.’
Middendorp deelt zijn ervaringen in het veld. ‘Mijn tijd in Afghanistan was een wake-upcall. Daar heb ik ervaren wat watertekort doet met mensen. Dorst is een voedingsbodem voor de taliban. Dan kunnen we de taliban wel bestrijden, maar dan zijn we alleen met symptomen bezig. Klimaatverandering is in toenemende mate een bron van conflicten.’
Als gevolg van die conflicten komen er, zo schrijft Middendorp, migratiestromen op gang. Mensen trekken van gebieden waar de bodem is uitgedroogd en onvruchtbaar geworden, naar plaatsen waar nog wel voldoende water en vruchtbare grond is. Middendorp: ‘Dat geeft frictie, dus zullen ze ook onze kant op komen. Je ziet hoe wij nu reageren op duizenden migranten. Als je het hebt over miljoenen, ja, dat leidt tot conflicten.’
Gemeenschappelijk probleem
‘Tot nu toe’, zegt de oud-generaal, ‘hebben we klimaatverandering vooral gezien als een milieuprobleem. Iets waar sommige mensen zich zorgen om maken en anderen niet. Ik hoop dat de politieke lading er vanaf kan. Veiligheid wordt altijd gezien als ‘rechts’, alsof andere mensen geen behoefte hebben aan veiligheid. En klimaat wordt gezien als ‘links’. Maar het gaat om een gemeenschappelijk probleem waar we met z’n allen aan moeten werken.’
Ondertussen rijzen de energieprijzen de pan uit. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zijn gas en licht in een jaar tijd 86 procent duurder geworden. Minima kunnen nog nauwelijks rondkomen en het aantal wanbetalers neemt hand over hand toe. Volgens hoofdeconoom van het CBS Peter Hein van Mulligen slaan de torenhoge energieprijzen een ‘stevige knauw’ in de koopkracht van mensen. ‘Een gemiddeld huishouden in Nederland betaalt per maand zo’n 110 euro meer voor gas en licht dan vorig jaar. Zeker bij lage inkomens komt dit keihard aan.’
Groene economie
De hoge energieprijzen hebben ook geleid tot een run op zonnepanelen en hybride-warmtepompen. Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland ziet in dat verband een groot knelpunt: het oplopende tekort aan technisch geschoold personeel. De mensen die werken in de installatietechniek zijn degenen die de komende jaren alle klimaatplannen van het kabinet op het gebied van mobiliteit, infrastructuur, gebouwen en woningen moeten gaan realiseren. Maar er zijn er daarvan simpelweg niet genoeg.
Terpstra: ‘We laten de beroepsopleidingen links liggen en betalen daarvoor nu de prijs. Een sector van 160.000 medewerkers heeft al een tekort van 20.000 mensen. En dat tekort gaat oplopen naar 40.000. Krijgen we die benodigde 20.000 arbeidsplaatsen nog ingevuld? Dat is een urgent knelpunt want alle werkzaamheden die te maken hebben met de energietransitie staan momenteel in de wachtrij.’
Stroom uit deining
De zoektocht naar nieuwe technieken die kunnen helpen bij de energietransitie levert steeds weer nieuwe ideeën op. Innovatie-ingenieur Remco Bruijns van Nieuwe Warmte uit Sas van Gent ziet mogelijkheden om de deining die schepen op vaarwegen veroorzaken om te zetten in elektriciteit. ‘Als een schip voorbij vaart duwt het water opzij. Dat water klotst tegen de zijkanten van de vaarweg aan. Die deining zetten wij om in elektriciteit.’ Er is inmiddels een testinstallatie gebouwd in het – druk bevaren – kanaal van Terneuzen naar Gent.
De transitie naar duurzaam vliegen vergt veel tijd volgens directeur van KLM-Nederland Bas Gerresen. De luchtvaartmaatschappij mengt sinds dit jaar standaard biobrandstof bij de kerosine. Het is een begin, zegt de KLM. Het is verwaarloosbaar, roepen sceptici. Gerresen: ‘We moeten keihard werken om dat aanbod te vergroten. Vanaf nu zullen we elk jaar meer duurzame brandstof toevoegen.’In 2030 moeten luchtvaartmaatschappijen in Nederland tenminste 14 procent biobrandstof in de tanks gooien. ‘Als het aan ons ligt zitten wij daar dan al boven’, aldus de KLM-topman.’
Waarvan akte.
Bronnen: pzc, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl
Januari 2022 – Dreigend stroominfarct vergt actie
Kerncentrale te Doel. Foto: Torsade de Pointes – publiek domein
Het elektriciteitsnetwerk in Nederland kraakt in zijn voegen. Doordat het stroomnet op steeds meer plekken vol is – en er derhalve niet of nauwelijks nog plaats is voor nieuwe zonne- en windparken – dreigt Nederland de duurzaamheidsdoelen in 2030 te missen en verslechtert het vestigingsklimaat voor buitenlandse bedrijven. Veertien organisaties hebben in de strijd voor een adequaat elektriciteitsnet de krachten gebundeld in het Actieteam Netcapaciteit. Zij eisen actie van het kabinet. Snelle actie.
De regering moet in de visie van het Actieteam Netcapaciteit allereerst zorgen voor kortere vergunningsprocedures. De aanleg van verdeelstations en stroomverbindingen vergt nu vaak jaren, zegt Evert den Boer van netbeheerder Enexis. Het Actieteam vraagt het kabinet ook 200 miljoen euro per jaar voor innovatieve oplossingen. Zo wordt gepleit voor het inzetten van ‘buurtbatterijen’ waarmee opgewekte stroom lokaal kan worden geconsumeerd. Den Boer: ‘Dan kunnen we zonneparken toch aansluiten en hoeven we niet eerst het stroomnet te verzwaren.’
De vraag naar elektriciteit neemt toe. Over hoe die stroom duurzaam opgewekt kan worden lopen de meningen uiteen. De Vlaamse filosoof Maarten Boudry beschouwt de inzet van kernenergie als de grootste troef tegen klimaatopwarming. ‘Nul uitstoot en beschikbaar bij weer en wind. En wat zien we nu? Kerncentrales worden vervangen door gascentrales, dan schiet de uitstoot omhoog.’
Economisch onaantrekkelijk
De experts van adviesbureau Berenschot, milieu-consultancy CE-Delft en Kalavasta Climat Neutral Strategies staan er heel anders in dan Boudry. Zij nemen stelling tegen kernenergie. ‘Voorbereiding en bouw vergen veel tijd en dat betekent dat een kerncentrale pas na 2030 stroom kan gaan leveren als vooral wind en zon al voor de opwekking van elektriciteit zorgen.’ Een beperkte inzet van kerncentrales is volgens de drie bureaus het gevolg. ‘In die situatie zijn kerncentrales zowel technisch als economisch onaantrekkelijk.’
Ondertussen maakt vooral elektrisch personenvervoer steeds meer opgang. Autofabrikant Mercedes heeft een concept-model gepresenteerd dat duizend kilometer op één batterijlading haalt en het Britse Bentley Motors heeft aangekondigd dat het bedrijf tegen 2026 alleen nog plug-in hybrides en elektrische auto’s gaat produceren. Tegen het einde van het decennium rollen er alleen nog elektrische Bentleys van de productieband.
Stormloop
Verder is volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland sprake van een ware stormloop op subsidie voor particuliere kopers van elektrische auto’s. Wie een nieuwe elektrische auto koopt of via private lease gaat rijden kan een subsidie van 3350 euro krijgen. Wie een tweedehands stekkerauto koopt kan een bijdrage van 2000 euro tegemoetzien. In de subsidiepot zit bijna 100 miljoen euro, maar daar is nu al ruim 19 miljoen uit.
De hoge gasprijs heeft de vraag naar hybride warmtepompen fors doen stijgen. Remeha, producent van cv-ketels en warmtepompen, ziet de laatste maanden een vijf tot zeven keer hogere vraag naar hybride-warmtepompen dan in dezelfde periode een jaar geleden. ‘Alle verhalen over het milieu ten spijt. De vraag is echt financieel gedreven’, zegt Rick Bruins van Remeha. ‘Wie zich blauw betaalt aan gas zoekt een goedkopere weg.’
In het Zeeuws-Vlaamse Hoek hebben de inwoners hun hoop gevestigd op de komst van een restwarmtenet, gevoed door industriële restwarmte van bedrijven in de Kanaalzone als Dow, Cargill en Yara. Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Terneuzen – waar Hoek deel van uitmaakt – heeft een studie uit laten voeren en daaruit blijkt dat het goedkoper is om een restwarmtenet te bouwen en te exploiteren dan bestaande woningen op gas te laten.
Omslag vliegvakanties
In de categorie opmerkelijk het nieuws dat bij reisorganisatie Sunweb een denkomslag heeft plaatsgevonden. Sunweb-topman Matthijs ten Brink: ‘We staan op een keerpunt. Dat zeg ik zowel als Matthijs en als baas van Sunweb. Het aantal vliegkilometers moet hoe dan ook omlaag. Tot nu toe is maar een kleine groep mensen bereid zijn vakantiegedrag aan te passen aan de klimaatproblematiek. We moeten de rest in beweging krijgen. Daar zie ik een taak voor ons. In ons aanbod zullen we steeds minder vliegvakanties opnemen en meer reizen met bus, trein, auto of fiets. Minder ver weg en kleinschaliger.’
Bronnen: PZC, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl
December 2021 – Weerstand tegen consumentisme voedt strijd voor gezond klimaat
Klimaatmars in Montbéliard (FR), 28 maart 2021. Foto: Thomas Bresson – CC BY 4.0
Wetenschappers riepen twee jaar geleden al de noodtoestand uit met betrekking tot het klimaat. De mens gebruikt jaarlijks, zo stellen zij, veel meer grondstoffen dan de aarde in twaalf maanden tijd kan aanmaken. De weerstand tegen deze overexploitatie van de aarde – en in het verlengde daarvan klimaatverandering – groeit. Met name jongeren keren zich steeds vaker en openlijker tegen consumentisme, boskap, plasticvervuiling en een economie die in hun ogen alleen maar gericht is op groei.
Het jaar 2021 wordt beheerst door twee dingen: Het Corona-virus dat de wereld in zijn greep heeft en de mondiaal groeiende zorg om klimaatverandering. Klimaatgerelateerde rampen – overstromingen, bosbranden, modderstromen, droogte – volgen elkaar in een steeds hoger tempo op en daar wordt volgens 140.000 wetenschappers uit 130 landen veel te weinig tegen gedaan. Gevolg: de aarde teert steeds sneller in op zijn reserves, zo blijkt uit de jongste cijfers van het Global Footprint Network. Earth Overshoot Day – de dag vanaf 1 januari dat de grondstoffen voor een heel jaar ‘op’ zijn – valt in 2021 al op 29 juli.
Klimaatmarsen
‘Planeet boven poen’ staat op een van de spandoeken tijdens een Klimaatmars van 40.000 bezorgde en boze mensen in Amsterdam. Mensen die genoeg hebben van de wereld zoals die nu is. ‘Van de Amazone die in de fik staat, van de boskap, de plasticvervuiling, van het kapitalisme en het consumentisme, van het moeten presteren. Dus van ons hele systeem dat is gebaseerd op uitbuiting en destructie’, verwoordt een van de demonstranten haar motivatie om actie te voeren tegen klimaatverandering. ‘Ik word daar echt heel erg verdrietig van. Het leven op aarde wordt letterlijk bedreigd. Wat zijn we aan het doen.’
Onderzoeker Wim Thiery van de Vrije Universiteit Brussel begrijpt de zorgen van de jongeren heel goed. Hij stelt dat kinderen die nu geboren worden tijdens hun leven gemiddeld zeven keer vaker blootgesteld worden aan hittegolven, tweemaal zoveel bosbranden, 2.6 maal zoveel droogtes, 2.8 keer meer overstromingen en bijna driemaal zoveel mislukte oogsten als mensen die zestig jaar geleden zijn geboren. ‘En dat maakt de klimaatcrisis wezenlijk anders dan bijvoorbeeld armoede, waar leeftijd minder een onderscheidende rol speelt.’
Het klimaat is niet langer links of rechts. Voor het eerst in de geschiedenis is in de Troonrede een serieuze passage opgenomen over klimaatverandering en de demonstranten weten zich gesteund door een steeds breder wordend palet aan organisaties, variërend van Extinction Rebellion tot Milieudefensie, Greenpeace en klimaatorganisatie Urgenda.
Daarbij wordt niet alleen het vizier gericht op protest tegen overheidsbeleid, maar wordt ook gesteld dat het anders moet. En kan. Iedereen kan volgens directeur van Urgenda Marjan Minnesma, een steentje bijdragen aan het oplossen van het klimaatprobleem. ‘Als je niet veel geld hebt zou ik zeggen; eet zo min mogelijk vlees. Ga over op plantaardige eiwitten. Als je wat meer te besteden hebt, leg dan zonnepanelen op je dak.’
Kleding nieuwe plastic
Klimaat-deskundige Joop Hazenberg heeft een boek geschreven over wat je als consument kunt doen om klimaatverandering tegen te gaan. Tijdens het schrijven van dat boek ontdekte hij dat kleding een gigantisch klimaatprobleem veroorzaakt. De schadelijkheid van kleding zit vooral in de productie ervan. Voor het produceren en verwerken van katoen is veel land en water nodig en voor polyester veel olie.
Vervolgens moet de kleding getransporteerd worden. ‘In ons geval van lagelonenlanden naar Nederland. Dan wordt het gedragen, gewassen en gestreken, wat ook weer veel energie kost. En dan wordt de kleding afgedankt. Een deel gaat naar de kringloop, een deel wordt gerecycled en gaat dus weer op transport. Kleding is het nieuwe plastic’, aldus Hazenberg.
Woorden waar Urgenda-directeur Minnesma zich helemaal in kan vinden. ‘Gebruikte Vintage-kleding is veel milieuvriendelijker dan nieuwe kleding.’ Verder helpt minder vliegen in de strijd tegen klimaatverandering, evenals vaker de auto laten staan en gebruik maken van het openbaar vervoer. Mobiliteit is in Nederland goed voor 20 procent van de CO2-uitstoot. Minnesma: ‘Dus minder rijden, elektrisch rijden, deelauto’s, trein, fiets, lopen, dat is allemaal helemaal goed.’
Klimaattop
Over de in Glasgow gehouden klimaattop zijn de meningen verdeeld. Deelnemers zien de resultaten als een stap voorwaarts maar volgens critici ontbreekt het aan een echte doorbraak. Afgesproken is dat er minder steenkool gebruikt gaat worden en dat overheden zoveel mogelijk willen afzien van overheidssubsidies op fossiele brandstoffen. Verder hebben honderden landen, waaronder Nederland, beloofd nog dit decennium te stoppen met ontbossing.
Wetenschap en bedrijfsleven zitten ondertussen niet stil. Waterstof als duurzame en schone brandstof maakt steeds meer opgang. Tachtig bedrijven hebben zich verenigd in Koplopers Nederland en hun doel is concrete stappen zetten om te zorgen dat Nederland de klimaatdoelstellingen gaat halen. Diederik Samson, kabinetschef van Eurocommissaris Frans Timmermans, is er blij mee. ‘Bij wind- en zonne-energie heb je pieken en dalen in de productie. Als je meer elektriciteit produceert dan er vraag is, kun je de overtollige stroom gebruiken om waterstof te maken. De waterstof kan dan weer worden omgezet in stroom als er te weinig zon en windstroom is’, aldus Samson.
Verder zijn er plannen voor het grootste zonnedak van Nederland (140.000 zonnepanelen op het dak van logistiek bedrijf Verbrugge in Vlissingen), boeren op een eiland in de Noordzee, verduurzaming van het woningbezit en lijkt naast elektrisch rijden nu ook elektrisch varen in opkomst. In Zeeland heeft het Schouwen-Duivelandse Brouwershaven de primeur van een snel oplaadpunt voor boten.
Warmte van water
Ouwerkerk wil het eerste energieneutrale dorp van Schouwen-Duiveland worden en op Vlieland wordt geëxperimenteerd met het duurzaam verwarmen van 39 woningen. Een ondergronds waterbassin gaat daar dienstdoen als warmtebuffer. In de zomermaanden wordt het water in dat bassin verwarmd door onder meer zonnecollectoren. Geavanceerde isolatie zorgt ervoor dat het water niet afkoelt. Tijdens de wintermaanden kan het warme water benut worden om woningen te verwarmen.
Een andere techniek waarmee proeven worden gedaan is de inzet op de Noordzee van drijvende zonne-systemen. In het Oostvoornse meer is door onderzoeksorganisatie TNO zo’n systeem met flexibele zonnecellen op grote luchtmatrassen geïnstalleerd. Vooral de combinatie met windparken op zee wordt als kansrijk gezien. Energiecoöperaties Zeeuwind en Deltawind willen samen een drijvend zonnepark realiseren bij sluizencomplex de Krammersluizen. Het drijvende zonnepark gaat 20 tot 40 hectare groot worden.
Zeeland mag zich niet alleen de zonnigste provincie noemen, maar ook Nederlands kampioen zonnepanelen. Er zijn inmiddels 50.000 huishoudens met panelen op het dak. Dat komt neer op een kwart van het totaal aantal woningen. In geen enkele andere provincie is dat aandeel zo hoog. Waterwinbedrijf Evides investeert eveneens in duurzaamheid. Het nieuwe innamestation Bergsche Maas in de Biesbosch is voorzien van meedraaiende zonnecellen in de zonwering. Die zorgen ervoor dat Evides deels zijn eigen energie op kan wekken.
Statiegeld
Na een strijd van twintig jaar met het bedrijfsleven komt er vanaf 2023 vijftien cent statiegeld op blikjes. Een mijlpaal in de strijd tegen zwerfafval. Uit tellingen van Rijkswaterstaat blijkt dat er steeds meer blikjes op straat of in de natuur worden gevonden. Vorig jaar was dat zo’n 27 procent meer dan in voorgaande jaren. Jaarlijks komen er ongeveer 2 miljard blikjes op de markt. Daarvan belanden er naar schatting 150 miljoen in het milieu.
Bronnen: PZC, NOS.nl, Nu.nl, NRC, Weerplaza, Reuters.
November 2021 – Water als duurzame warmtebron
Ontbossing in Venezuela voor weidegrond, foto: Christiane Pelda – CC BY-SA 3.0
Naast waterstof duikt water steeds vaker op als mogelijke duurzame warmtebron. Op Vlieland worden binnenkort 39 woningen duurzaam verwarmd en daarbij speelt – in combinatie met zonnecollectoren – een onder een sportveld uitgegraven groot waterbassin een belangrijke rol. De gemeente Schouwen-Duiveland doet onderzoek naar de mogelijkheden om het water uit de kreek Kaaskenswater te gebruiken voor een warmtenet waarmee de Zierikzeese buitenwijk Malta gasloos verwarmd kan worden.
Vlieland is één van de proeftuinen waar geëxperimenteerd wordt met nieuwe technieken. De gemeente heeft daar samen met de bewonerscoöperatie en duurzaamheidsorganisatie Urgenda een bijzonder plan ontwikkeld. Een ondergronds waterbassin gaat daar dienstdoen als warmtebuffer. In de zomermaanden wordt het water in dat bassin verwarmd door onder meer zonnecollectoren. Geavanceerde isolatie zorgt ervoor dat het water niet afkoelt. Tijdens de wintermaanden kan het warme water benut worden om woningen te verwarmen.
Antoine Maartens van Urgenda is enthousiast over ‘Vlielandse manier’. ,,Je kunt deze oplossing ook op heel veel andere plekken in ons land toepassen. Denk aan al die grote parkeerterreinen bij flats. En wat te denken van de 29.000 sportvelden in Nederland’’. Ineke Weber van de bewonerscoöperatie is al net zo geestdriftig. ,,Als ik met de boot langs de Eemshaven vaar en ik zie de smerige rook die daar uit de schoorstenen komt, dan ben ik blij dat mijn huis komend voorjaar wordt verwarmd door die gloednieuwe installatie daar aan de overkant.’’
Drijvende zonnepanelen
Een andere techniek waarmee proeven worden gedaan is de inzet op de Noordzee van drijvende zonnesystemen. In het Oostvoornse Meer is door onderzoeksorganisatie TNO zo’n systeem met flexibele zonnecellen op grote luchtmatrassen geïnstalleerd. Vooral de combinatie met windparken op zee wordt als kansrijk gezien. De ruimte tussen offshore windturbines is verboden voor grote schepen. De zonne- en windenergie kan met dezelfde stroomkabel aan land worden gebracht. Projectleider Wim Soppe: ,,Een kilometer stroomkabel op zee kost miljoenen euro’s. Als je de ruimte tussen windmolens op zee voor de helft met dit soort systemen zou benutten, kun je de productie van die windmolenparken verdubbelen.’’
Op dit moment wordt op verschillende plekken zonne-energie opgewekt op binnenwateren, maar daar is de ruimte beperkt, net als op de grond of op daken. Soppe: ,,Het wordt als minder wenselijk gezien om zonnepanelen in de natuur neer te leggen. Er is nog wel potentie om meer daken te benutten, maar dat gaat langzaam en mondjesmaat. Op zee kun je snel grote slagen maken.”
Klimaattop
Over de in Glasgow gehouden klimaattop zijn de meningen verdeeld. Deelnemers zien de uitkomsten als een stap voorwaarts maar volgens critici ontbreekt het aan een echte doorbraak. Afgesproken is dat er minder steenkool gebruikt gaat worden en dat overheden zoveel mogelijk willen afzien van overheidssubsidies op fossiele brandstoffen.
‘Glasgow’ herbevestigt verder dat de opwarming van de aarde moet worden beperkt tot anderhalve graad ten opzichte van het pre-industriële niveau. Er is ook gesproken over ontbossing. Honderden landen, waaronder Nederland, hebben een akkoord bereikt om daar nog dit decennium mee te stoppen. De landen trekken daarvoor miljarden uit. Bosrijke landen als Brazilië, Rusland, Canada en Indonesië steunen de afspraken over het stoppen met ontbossing.
Er is eveneens eenduidigheid over de spelregels. Na de klimaattop in Parijs in 2015 was nog onduidelijk hoe landen elkaars vorderingen kunnen meten. Wat mag wel en wat niet. De wereld tuigt na Glasgow een systeem op waarin emissierechten kunnen worden verhandeld. Dit beloont landen die al vroeg hun klimaatdoelen halen. Verder erkennen rijke landen dat ze meer moeten doen om arme landen te helpen. Dat is tot nu toe – zo is ruiterlijk toegegeven – te weinig gebeurd.
Minder lawines
Klimaatverandering zorgt meestal voor donkere doemscenario’s, maar soms is er een relatief lichtpuntje. De opwarming van de aarde blijkt volgens een studie van Franse en Zwitserse wetenschappers een verrassend ‘bijeffect’ te hebben: er ontstaan minder sneeuwlawines. Lagere delen van bergen zijn veiliger geworden omdat er minder sneeuw ligt. Waarvan akte.
Bronnen: PZC, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl
Oktober 2021 – Groener maar nog niet groen genoeg
Door dooiend permafrost-ijs ontstaan dooiwatermeren in het veen – Hudson Bay, Canada. Foto: Steve Jurvetson – CC BY 2.0
De Nederlandse klimaatdoelen lijken voorlopig onhaalbaar maar de situatie verbetert wel. We worden groener, maar we zijn nog niet groen genoeg. Helmie Botter van de Gasunie blijft optimistisch. Sterker nog, Nederland kan volgens haar een leidende rol spelen voor wat betreft verduurzaming. Waterstof gaat daarbij, zegt Botter, een belangrijke rol spelen. Maar dan moet er wel snel werk van gemaakt worden. ‘Willen we de klimaatdoelen halen dan moeten we nu beginnen met de aanleg van een waterstofnetwerk.’
Waterstof wordt nu vaak nog gemaakt met gebruik van aardgas. Dat moet anders. Groener. Botter: ‘We willen echt ‘groene’ waterstof produceren met windparken. Dat hopen we met het NortH2-project – een van de grootste windmolenparken op de Noordzee – te bereiken. We hebben uitstekende papieren om een voortrekkersrol te spelen. We zijn welvarend, liggen aan de Noordzee, hebben veel wind en water plus grote kennis van gas en olie. Laten we dat gebruiken om de aarde te verduurzamen.’
Marlies Visser, chief operations officer van nutsbedrijf Alliander pleit eveneens voor een voortvarende aanpak van het klimaatprobleem: ‘De strijd is nu, niet in de toekomst.’ Eerst en vooral dient volgens Visser het elektriciteitsnet aangepast te worden. Netwerkbeheerders moeten nu vaker dan hen lief is ‘transportbeperkingen’ opleggen. Dat betekent dat een bedrijf dat wil verduurzamen moet wachten tot het stroomnet het aankan. Visser pleit voor een masterplan voor energietransitie. En vervolgens zo snel mogelijk actie. ‘Het is veel praktisch werk’, weet Visser. ‘Machtig mooi werk, dat wel.’
Hobbels
Een bescheiden greep uit klimaatgerelateerde rampspoedberichten leert dat er nog heel wat hobbels op de weg naar verduurzaming van de aarde liggen. De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) van de VN slaat alarm over het smelten van de gletsjers in Tanzania, Kenia en Oeganda. Als er niets aan het smelten van de ijslagen wordt gedaan, leidt dat volgens een rapport van de WMO tot overstromingen, extreme hitte en lange periodes van droogte. In 2030 kunnen ruim 118 miljoen mensen in het oosten van Afrika daar mee te maken krijgen.
Ook in Rusland dreigt het helemaal mis te gaan. In de Russische deelrepubliek Jakoetië smelt de permafrost, het ‘eeuwige ijs’ in de bodem. Met mogelijk rampzalige gevolgen voor de toekomst. Niet alleen voor Rusland zelf, maar voor de hele wereld. Aleksej Boertsev, dorpshoofd van het plaatsje Tsjoeraptsja in Jakoetië, wordt er moedeloos van. Huizen verzakken, vliegtuigen kunnen al lang niet meer landen op de lokale luchthaven en landbouw is er onmogelijk geworden. ‘We kunnen dit niet overwinnen. Over een jaar of vijftig is hier niets meer en nog verder in de toekomst rest hier alleen moeras.’
Ook Nederland wacht ernstige bedreigingen. Als het niet lukt om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen zal de zeespiegel voor de Nederlandse kust eind deze eeuw volgens een rapport van het KNMI met mogelijk 1,2 meter stijgen ten opzichte van het peil van begin deze eeuw. Dit kan nog meer worden, tot zelfs twee meter zeespiegelstijging, als het smelten van het ijs op Antarctica sneller gaat dan nu wordt verwacht.
Omslag
De druk om snel actie te ondernemen om de opwarming van de aarde een halt toe te roepen wordt steeds groter en een omslag in het denken steeds duidelijker. Steeds meer Nederlandse bedrijven willen uiterlijk 2030 klimaatneutraal zijn en Saoedi-Arabië – de grootste olie-exporteur ter wereld – gaat er vol voor om uiterlijk 2060 datzelfde doel te bereiken.
Na Nederland klinkt nu ook in België de roep om inkrimping van de veestapel en het Nederlandse metalektro pensioenfonds PME heeft aangekondigd niet meer te beleggen in fossiele energie. De metalektro-collega’s van pensioenfonds PMT hebben gezegd duurzamer te willen investeren. Terry Troost van PMT: ‘We hebben 2,5 miljard euro aan beleggingen die bijdragen aan de energietransitie en we steken 2 miljard in infrastructuur.’
In de categorie opmerkelijk vallen de plannen van het Schouwen-Duivelandse dorp Ouwerkerk. Daar leeft de ambitie om het eerste energieneutrale dorp van het Zeeuwse eiland te worden. Plannen hoe dat doel te bereiken moeten nog worden uitgewerkt, maar Wiliam Remeeus van de Dorpsraad Ouwerkerk heeft er alle vertrouwen in: ‘We waren het eerste dorp van het eiland met een voetbaltribune, waarom dan nu niet het eerste energieneutrale dorp.’
Bronnen: PZC, nos.nl, NRC>Klimaat, nu.nl
September 2021 – Klimaat is niet meer links of rechts
Het noordpoolgebied warmt twee keer zo snel op als het wereldgemiddelde. Zeeën liggen zullen rond 2100 een tot anderhalve meter hoger gestegen zijn, waardoor kusthabitats worden bedreigd., foto: Timinilya – CC BY-SA 4.0
Actie voor een duurzame samenleving. Dat is wat jongeren willen. In Zierikzee verzorgen tweeduizend scholieren een levende animatie voor het klimaat en in Middelburg lopen studenten een klimaatmars. De jongeren lijken de wind mee te krijgen. Voor het eerst in de geschiedenis is in de Troonrede een serieuze passage opgenomen over klimaatverandering. Het klimaat is niet langer links of rechts.
‘Het klimaatprobleem is het grootste probleem dat wij als planeet hebben. Alles is daarmee verbonden. Ik wil een goede toekomst voor de kinderen en jongeren van nu’, zegt UCR-student Emelia Köhn. ‘Als we nu actie ondernemen kunnen we misschien nog iets veranderen.’ De zorgen van Köhn, en met haar die van veel andere jongeren, zijn volgens klimaatwetenschapper aan de Vrije Universiteit Brussel Wim Thiery terecht.
Hij stelt dat kinderen die nu geboren worden tijdens hun leven gemiddeld zeven keer vaker blootgesteld worden aan hittegolven, tweemaal zoveel bosbranden, 2,6 maal meer droogtes, 2,8 keer meer overstromingen en bijna driemaal zoveel mislukte oogsten als mensen die zestig jaar geleden zijn geboren. ‘En dat maakt de klimaatcrisis wezenlijk anders dan bijvoorbeeld armoede, waar leeftijd minder een onderscheidende rol speelt.’
Arme landen
Uit het onderzoek van Thiery, gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Science, blijkt dat niet alle jonge generaties even hard getroffen worden. De 53 miljoen kinderen die sinds 2016 in Europa zijn geboren. zullen vier keer meer klimaatextremen meemaken, maar de 172 miljoen kinderen in Afrika bijna zes keer meer. ‘Als je naar hittegolven kijkt. wordt het voor kinderen in Afrika zelfs vijftig keer meer’.
Thiery: ‘Als we erin slagen onze uitstoot de komen jaren drastisch te verminderen, kunnen we de ergste gevolgen voor kinderen wereldwijd nog voorkomen. Tegelijkertijd hebben we een ontnuchterende boodschap voor de jeugd in arme landen. Die staat ongelooflijk veel klimaatextremen te wachten, zelfs bij het meest ambitieuze klimaatbeleid.’
De komende jaren wordt, zo belooft het demissionaire kabinet, 6 tot 7 miljard euro uitgetrokken voor de aanpak van klimaatcrisis. Dit in de vorm van subsidies voor de aanschaf van een elektrische auto en het isoleren van woningen. Het vervroegd sluiten van – zwaar vervuilende – kolencentrales blijft echter voorlopig nog toekomstmuziek. Sterker nog: de extreem hoge (en nog steeds stijgende) gasprijzen bezorgen kolengestookte energiecentrales een kleine revival. Voor Maarten de Zeeuw, campagneleider Klimaat en Energie bij Greenpeace, een extra signaal dat de overheid meteen moet ingrijpen: ‘Het kabinet moet alles doen wat in zijn macht ligt.’
Groen verdienmodel
Tegelijkertijd is ‘het groene verdienmodel’ in opmars. De agrarische sector schuift steeds meer richting ‘Planet Proof’, ook al kost het boeren veel extra arbeid om duurzaam te werken. Om het label On the way to Planet Proof te mogen gebruiken, moet de landbouwproducent voldoen aan een hele trits voorwaarden: verantwoord omgaan met water, afval minimaliseren en zoveel mogelijk kiezen voor fossielvrije energie.
Ook wordt hen gevraagd groen te bemesten en te werken aan biodiversiteit en dierenwelzijn. Daar staat een extra vergoeding voor de telers tegenover.
Akkerbouwer Johannes Straver uit Almkerk is enthousiast. De andere aanpak werpt vruchten af. In de bodem krioelt het van de wormen en het aantal insecten en vogels op de akkers is fors gegroeid. ‘Het is best wat werk. Maar hoe langer je het doet, hoe makkelijker het wordt. Dus wij gaan zeker door, al is die extra vergoeding wel van groot belang.’
Bij de NOS wordt met de gedachte gespeeld om een special regelmatig terugkerend klimaatjournaal in het leven te roepen. En dat moet niet alleen over de oorzaken en gevolgen van klimaatextremen gaan, maar ook over waarheden en vooral onwaarheden in de vorm van nepnieuws en niet-feitelijke onderzoeken.
Oplaadpunt boten
Naast elektrisch rijden lijkt nu ook elektrisch varen in opkomst. In Zeeland heeft het Schouwen-Duivelandse Brouwershaven de primeur van een snel oplaadpunt voor boten. Aan de 35 meter lange afmeerkade aan de Haven Zuidzijde kunnen twee boten tegelijk inpluggen bij een laadzuil en zo vliegensvlug opladen.
In de categorie opmerkelijk: Een actie van milieufederatie ZMf waarbij gratis boompjes beschikbaar werden gesteld, heeft geleid tot een stormloop. Binnen drie kwartier waren alle 4000 boompjes vergeven….
Bronnen: PZC, nos.nl, NRC>Klimaat, tiijdschrift Science, nu.nl
Augustus 2021 – Ambitieus klimaatbeleid biedt kansen
Global Day of Action in Kopenhagen, foto: america.gov – CC BY-SA 2.0
Een ambitieus klimaatbeleid biedt kansen voor de verduurzaming en ‘vergroening’ van de economie. Dat is de stellige overtuiging van voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. ‘Nederlanders kennen de bedreiging van klimaatverandering en een stijging van de zeespiegel maar al te goed. Maar als innovatieleider heeft Nederland veel te winnen.’ Von der Leyen windt er geen doekjes om: ‘Niks doen tegen klimaatverandering wordt steeds duurder.’
In de Green Deal – het klimaatplan van de Europese Unie – is een volledig klimaatneutrale samenleving in 2050 het einddoel. Over negen jaar moet de uitstoot van broeikasgassen 55 procent lager zijn dan in 1990. ‘We moeten de feiten onder ogen zien’, zegt Von der Leyen. ‘Extreme regenval en overstromingen in Nederland, België en Duitsland, dodelijke temperaturen in Canada, smeltende permafrost in Siberië: klimaatverandering is een feit.’
In het kader van de Green Deal is onlangs een groot klimaatpakket gelanceerd, met twaalf nieuwe of aangepaste Europese wetten. Von der Leyen: ‘We laten met dit pakket zien hoe we alle sectoren kunnen verduurzamen en hoe iedereen hiervan kan profiteren.’ Von der Leyen is niet bang dat klimaatbeleid ten koste gaat van economische groei. ’CO2-uitstoot en economische groei hebben we in Europa al losgekoppeld. Onze uitstoot is sinds 1990 met 25 procent gedaald, terwijl de economie met 60 procent is gegroeid.’
Fietsen
Iedereen, zegt klimaatorganisatie Urgenda, kan een steentje bijdragen aan de oplossing van het klimaatprobleem. Het hangt volgens Urgenda-directeur Marjan Minnesma wel samen met hoeveel geld je te besteden hebt. ‘Als je niet veel geld hebt, zou ik zegen: eet zo min mogelijk vlees en ga over naar plantaardige eiwitten. Als je wat meer te besteden hebt, leg dan zonnepanelen op je dak.’ Mobiliteit is in Nederland goed voor 20 procent van de CO2-uitstoot. Minnesma: ‘Dus minder rijden, elektrisch rijden, deelauto’s, trein, fiets, lopen, dat is allemaal helemaal goed.’
Verder helpt alles wat te maken heeft met minder spullen kopen en minder vliegen. Gebruikte Vintage-kleding is, zegt Minnesma, veel milieuvriendelijker dan nieuwe kleding. ‘Want voor Vintage-kleding heb je geen nieuwe katoen hoeven te planten en water hoeven geven.’ De industrie moet in de visie van Minnesma ook flink aan de bak. ‘De industrie moet nu echt grote sprongen maken. Staal maken met waterstof is echt anders dan staal maken met steenkool.’
In de agrarische sector geldt Carbon Farming als een van de manieren om duurzamer te werken. Joris Baecke van landbouworganisatie ZLTO: ‘Als land- en tuinbouw verkeren wij inde unieke situatie dat we CO2 kunnen vastleggen. Dat onderscheidt ons van andere sectoren. Als je over grote oppervlakte iets meer organische stof in de bodem opslaat, zou dat een gigantische opslag van CO2 betekenen.’
Voor woonstichting Beveland Wonen is verduurzaming van het woningbezit de belangrijkste opgave uit het klimaatrapport. Bestuurder Peter Bevers: ‘Jaren geleden hebben wij ons het doel gesteld dat onze circa 12.000 woningen in 2050 volledig gasloos zijn. Dit bespaart 12,5 miljoen kubieke meter gas. Er valt ook winst te halen door ons nog meer te richten op circulair/recyclebaar bouwen. Tegengaan van verspilling, gebruik van natuurlijke materialen en hergebruik maken dat we minder een beroep hoeven te doen op niet-hernieuwbare grondstoffen. Dit leidt tot minder afval.’
De Nederlandse overheid, met de rechterlijke Urgenda-uitspraak als stok achter de deur, trekt de knip in de strijd tegen klimaatverandering. Zes tot zeven miljard euro worden de komende jaren geïnvesteerd in duurzame subsidies voor bijvoorbeeld het aanschaffen van een elektrische auto of het isoleren van huizen. Vooralsnog worden geen besluiten genomen over het vervroegd sluiten van kolencentrales en ook worden er nog geen knopen doorgehakt over extra stikstofmaatregelen.
Geen slechte zomer
In de categorie opmerkelijk: De zomer van 2021 lijkt zowat de slechtste aller tijden, maar schijn bedriegt. De flop van vijf slechte zomers wordt niet eens gehaald. Het was zelfs warmer dan normaal. De zomer van 1993 is de boeken ingegaan als de koudste, met maar een paar dagen boven de 23 graden. De zomer van 1998 was ook niet best, maar de titel somberste en natste zomer gaat naar het jaar 2011. Weerplaza-meteoroloog Alfred Snoek: ‘Er was een weekje in augustus dat het aardig warm was, maar daar is ook alles mee gezegd.’ Tja, dan valt de zomer van 2021 toch weer mee…
Bronnen: PZC, nos.nl, NRC>Klimaat, Global Change Biology, nu.nl,
Juli 2021 – Noodklok over ‘overexploitatie’ aarde
Dorp in Afghanistan wordt geëvacueerd vanwege overstroming, foto: NATO Training Mission-Afghanistan – CC BY-SA 2.0
‘Als we nog langer blijven dralen, wacht ons leed dat niet te overzien is.’ Dat is de boodschap van 14.000 wetenschappers uit 130 landen aan de bewoners van de aarde. De wetenschappers hebben de krachten gebundeld en luiden wereldwijd de noodklok over wat zij omschrijven als de ‘overexploitatie van de aarde’. In een artikel in wetenschappelijk tijdschrift BioScience verwijten de wetenschappers politici en overheden dat ze te weinig doen om die overexploitatie – en in het verlengde daarvan de klimaatverandering – te stoppen.
Twee jaar geleden werd door wetenschappers de noodtoestand al uitgeroepen met betrekking tot het klimaat. Dat heeft – constateren ze nu – volstrekt onvoldoende actie opgeleverd, terwijl klimaatgerelateerde rampen elkaar in een steeds hoger tempo opvolgen. Overstromingen in Zuidoost-Azië en Europa, brandende bossen in Siberië, modderstromen in centraal Azië en hitterecords en droogte in Canada. Los van het menselijk leed heeft verzekeraar Aon becijferd dat alleen al in de eerste helft van dit jaar voor 35 miljard euro materiële schade is geleden. Dat is 40 procent meer dan het jaargemiddelde sinds het begin van deze eeuw.
Marjan Minnesma van klimaatorganisatie Urgenda vindt het veelzeggend dat steeds meer wetenschappers alarm slaan met betrekking tot klimaatverandering. ‘Ik merk het ook. Wetenschappers zijn allemaal superongerust en worden met het jaar ongeruster.’ En niet alleen wetenschappers maken zich zorgen volgens Minnesma. ‘Ik denk dat een aantal mensen inmiddels echt doodsbang is van wat een volgende generatie gaat overkomen in de tweede helft van deze eeuw als we niet heel snel ingrijpende maatregelen nemen.’
Vroege Earth Overshoot Day
Dat de aarde steeds sneller inteert op zijn reserves wordt bevestigd door de jongste cijfers van het Global Footprint Network. Die organisatie heeft becijferd dat de mensheid ongeveer 1,7 keer meer grondstoffen gebruikt dan de aarde in een jaar aanmaakt. Earth Overshoot Day – de dag vanaf 1 januari dat de grondstoffen voor een heel jaar ‘op’ zijn – is dit jaar 29 juli. De grootste verbruiker is Quatar. Daar valt overshoot day op 9 februari. Er zijn bijna 12 aardbollen nodig als iedereen op aarde evenveel grondstoffen zou gebruiken als de inwoners van Quatar. Nederlanders gebruiken ongeveer drie keer meer dan de aarde produceert. Veel landen in Afrika hebben juist een ‘overschot’.
Terwijl in de Chinese provincie Henan volgens meteorologen sprake is van ‘de ergste regenval in duizend jaar’ kampt men in het oosten van Afrika juist met droogte. Met name Madagaskar wordt zwaar getroffen. Voor de 1 miljoen inwoners is er te weinig voedsel. Lola Castro van het Wereldvoedselprogramma van de VN noemt de situatie in het land ‘dramatisch’. Wereldwijd lijden 155 miljoen mensen honger door extreme droogte en mislukte oogsten.
Lichtere accu’s
Er zijn ook lichtpuntjes. Het arsenaal aan elektrische auto’s groeit rap en de accu-techniek maakt grote stappen voorwaarts. De accu’s worden steeds kleiner en lichter terwijl de capaciteit – en daarmee de actieradius van stekkerauto’s – steeds groter wordt. Kunstmestfabrikant Yara in het Zeeuws-Vlaamse Sluiskil pakt de uitstoot van CO2 aan. Of dat voldoende is en snel genoeg gaat, waagt Donald Pols van Milieudefensie te betwijfelen, maar Yara-woordvoerder Gijsbrecht Gunter heeft er vertrouwen in. ‘Wij zijn tegenover de samenleving ook verplicht de uitstoot terug te dringen.’
Waterwinbedrijf Evides investeert eveneens in duurzaamheid. Het nieuwe innamestation Bergsche Maas in de Biesbosch is voorzien van met de zon meedraaiende zonnecellen in de zonwering. Die zorgen ervoor dat Evides deels zijn eigen energie op kan wekken. In combinatie met energiezuinige pompen zorgt dit ervoor dat het nieuwe station 15 procent zuiniger is dan oudere stations. Door het met sedum beplante dak botst het kolossale gebouw nauwelijks met de omliggende natuur. Erachter schiep Evides een nieuw moerasgebied dat ook een wand met 500 nestholen voor oeverzwaluwen herbergt. De helft daarvan is inmiddels bezet.
In de categorie ‘opmerkelijk’: De Duitse caravanfabrikant Dethleffs heeft een caravan met elektrische aandrijving ontwikkeld. Naar verluidt kan zo’n stekkercaravan grotendeels op eigen kracht van Zuid-Duitsland naar het Gardameer in Italië rijden. De e-home Coco – zoals de nieuweling genoemd is – heeft twee grote accupakketten in de bodemplaat en twee eigen elektromotoren. Omdat de caravan zelf aandrijving heeft hoeft de trekkende auto veel minder hard te werken en zijn langere ritten – tot 400 kilometer zonder onderweg te laden – mogelijk. Een wereldrecord. Waarvan akte.
Bronnen: PZC, nos.nl, NRC>Klimaat, BioScience, nu.nl,
Juni 2021 – Steun voor ‘eerlijk’ klimaatbeleid
Prinses Amalia windmolenpark op zee. Locatie: 52° 35′ 22″ N, 4° 12′ 22,61″ E Foto: Ad Meskens – CC BY-SA 3.0
Windmolens op zee, een hogere CO2-heffing voor de industrie en het stimuleren van isolatie van woningen. Deze klimaatmaatregelen kunnen op de meeste steun rekenen van Nederlanders. Ook meer subsidie voor CO2-reductie, een hogere vliegbelasting en groene waterstof worden positief beoordeeld. Dat blijkt uit een volksraadpleging, gehouden door de universiteiten in Delft en Utrecht. Sleutelwoord is volgens Niek Mouter van TU Delft eerlijkheid. Als grote vervuilers echt streng aangepakt worden heeft de ‘gewone’ Nederlander minder moeite met klimaatmaatregelen die ook hem of haar treffen.
Ongeveer een kwart van de Nederlanders heeft een uitgesproken mening over klimaatbeleid. De rest, ongeveer 75 procent, steunt ambitieuze klimaatmaatregelen, maar vindt dat dan wel eerst aan een aantal voorwaarden – zoals het streng aanpakken door de overheid van grote vervuilers – voldaan moet worden. Mouter noemt ‘vleesbelasting’ als voorbeeld. ‘Mensen begrijpen het niet als zo’n belasting wordt ingevoerd en ze tegelijkertijd horen dat een CEO van een vervuilend bedrijf een dikke bonus krijgt.’
Ander voorbeeld is de plaatsing van windmolens op het land. ‘Mensen zeggen dan: ik zie nog niet overal zonnepanelen op daken en ook op zee is nog ruimte. Dus de overheid moet goed zichtbaar maken dat er eerst allerlei andere maatregelen zijn genomen’, aldus Mouter. Ed Nijpels, voorzitter van het voortgangsoverleg Klimaatakkoord, is blij met de uitkomsten van de volksraadpleging.
Druk Urgenda
Voor milieuorganisatie Urgenda is het geen reden om tevreden achterover te leunen. Integendeel. Na acht jaar gaat de juridische strijd tussen Urgenda en de Nederlandse overheid een nieuwe fase in. De milieuorganisatie spande in 2013 een rechtszaak aan om de Nederlandse overheid tot een actiever klimaatbeleid te bewegen. Inzet: beperken van de emissie van broeikasgassen in 2020 met 25 procent ten opzichte van 1990. Tot en met de Hoge Raad kreeg Urgenda het gelijk aan haar zijde.
Inmiddels is bijna zeker dat die doelstelling niet gehaald is. Urgenda-directeur Marjan Minnesma heeft laten weten dat de rechter nu is gevraagd aan de staat een dwangsom op te leggen. Minnesma: ‘Ik wil niet terug naar de rechter, maar ik wil niet genaaid worden.’ Urgenda heeft ambitieuze klimaatplannen – waaronder dat voor een uitstootvrij staalbedrijf Tata Steel – gepresenteerd aan demissionair premier Rutte en staatssecretaris Yesilgöz van Klimaat. De eerste reactie daarop stemt Minnesma hoopvol. ‘Rutte was niet negatief, dat is al een stap voorwaarts. Ik heb de indruk dat hij welwillend naar de plannen keek.’
Emissievrij
Voorlopig is er nog meer dan genoeg werk aan de winkel. Minimaal 30 grote steden moeten vanaf 2025 emissieloze zones voor vracht- en bestelauto’s hebben. Het loopt echter nog niet storm. De teller stokt bij negentien. Walther Ploos van Amstel, lector logistiek aan de Hogeschool Amsterdam, is sceptisch. Amsterdam wil het complete gebied binnen de ringweg tot ‘zero emission zone’ maken. Prima, maar ‘sommige andere gemeenten bestempelen hun voetgangersgebied in net centrum tot zero emission zone. Dan gaat het om een paar straten. Dat is voor de bühne.’
Daar staat tegenover dat veel grote bedrijven nu al overstappen op elektrische busjes. Pakjesbezorger DHL heeft er alleen al dit jaar 500 aangeschaft. Ook de cargobike – een elektrische transportfiets – maakt opgang en de ontwikkeling van elektrische trucks gaat eveneens gestaag verder. Door de opkomst van elektrisch vervoer is het aantal banen in die sector verdubbeld.
Chemiebedrijf Dow Chemical in Terneuzen ontpopt zich in de categorie internationale bedrijven tot rolmodel voor verduurzaming. Dow wil vanaf 2050 klimaatneutraal zijn. De bouw van een waterstoffabriek is het eerste onderdeel van de transitie. Het chemiebedrijf is nu nog ‘goed’ voor de uitstoot van ruim vier miljoen ton broeikasgas per jaar.
Zonnepanelenkampioen
Nog meer goed Zeeuws nieuws: Zeeland is niet alleen de zonnigste provincie, maar mag zich ook Nederlands kampioen zonnepanelen noemen. Er zijn inmiddels 50.000 huishoudens met panelen op het dak. Dat komt neer op een kwart van het totaal aantal woningen. In geen enkele andere provincie is dat aandeel zo hoog. Terneuzen krijgt met 150.000 panelen verdeeld over 30 hectare het grootste zonnepark van Zeeland.
Bronnen: PZC, nos.nl, NRC>Klimaat, Pointer, nu.nl
Mei 2021 – Grote vervuiler moet uitstoot halveren
Shell tankstation, foto: © CEphoto, Uwe Aranas CC BY-SA 3.0
Shell moet de CO2-uitstoot die het veroorzaakt met 45 procent omlaag brengen. Dat is de uitkomst van een door onder anderen Milieudefensie, Greenpeace en 17.000 burgers tegen ‘s werelds grootste gas- en oliebedrijf aangespannen rechtszaak. ‘Dit is echt geweldig nieuws en een gigantische overwinning voor de aarde, onze kinderen en voor ons allemaal’, reageert Milieudefensie-directeur Donald Pols op de rechterlijke uitspraak. Shell – dat zegt al heel veel te doen aan verduurzaming en vergroening – is teleurgesteld.
Het vonnis van de rechtbank is een wereldwijd unicum. Nooit eerder verplichtte een rechtbank een groot oliebedrijf tot meer actie tegen de uitstoot van broeikasgassen. Die uitstoot draagt bij aan de opwarming van de aarde en daar moet Shell iets aan doen, vinden de rechters. ‘De uitspraak kan verstrekkende gevolgen hebben voor de groei van Shell en voor investeringen om fossiele brandstoffen die het nu mogelijk zal moeten nalaten’, erkent de rechtbank. ‘Het tegengaan van gevaarlijke klimaatverandering rechtvaardigt echter dat soort offers’, oordeelt de rechtbank.
De uitspraak is gebaseerd op het principe dat een bedrijf maatschappelijk zorgvuldig moet handelen. Dat betekent in dit geval dat Shell moet zorgen dat zijn beleid gericht is op het voorkomen van klimaatverandering. Want, zo wordt geredeneerd, klimaatverandering heeft grote gevolgen voor de wereldbevolking en de mensenrechten. Een veilig en ongestoord familieleven is een van die mensenrechten, en dat komt in het geding als mensen moeten vluchten voor overstromingen of extreme droogte.
Machtsmiddel
Milieudefensie heeft na de overwinning op Shell de smaak te pakken en wil nu ook met onder anderen staalproducent Tata Steel, chemisch bedrijf Chemelot, Dow Benelux, Eneco, Vattenfall en Akzo Nobel gaan praten over het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. Wie weigert krijgt een rechtszaak aan de broek. Milieudefensie-directeur Donald Pols: ‘Met de uitspraak van de rechter hebben we een machtsmiddel waardoor een bedrijf iets gemakkelijker naar ons gaat luisteren. Het heeft onze voorkeur om niet naar de rechter te gaan. Een goed gesprek heeft altijd onze voorkeur.’ De Zeeuwse Milieu Federatie voelt niet zo veel voor juridische stappen tegen grote vervuilers. ‘We zien meer in samenwerking’, reageert Zmf-directeur Ira von Harras op de rechterlijke uitspraak met betrekking tot Shell. ‘Ik zie het vonnis als een steun in de rug, maar wij voeren al geruime tijd constructief overleg met Portiz, de Zeeuwse vereniging van industriële, logistieke- en havenbedrijven om te komen tot een reductie van de CO2-uitstoot. Het ambitieniveau van bedrijven in Zeeland is groot om de doelen van het Parijse klimaatakkoord te bereiken.’
Elektrische 50-tonner
Ondertussen gaat de ontwikkeling van elektrisch rijden gestaag verder. Een grote doorbraak laat nog op zich wachten, maar er worden ook successen geboekt. Met name de verbetering van accu’s gaat sneller dan gedacht en dat biedt perspectief. Alom werd tot voor kort nog gedacht dat er nooit een volledig elektrische zware vrachtwagen zou komen. Het accupakket zou zo groot en zwaar zijn dat er nauwelijks iets over zou blijven voor lading.
Alle voorspellingen ten spijt blijkt het wel degelijk mogelijk. Het Oosterhoutse bedrijf Emoss heeft een omgebouwde 50-tons Daf-truck in gebruik genomen om onder andere supermarkten van Plus in Rotterdam te bevoorraden. De dieselmotor is eruit gehaald en vervangen door elektromotoren en batterijen. Het is een volwaardige 50-tons-combinatie. Een primeur voor niet alleen Nederland maar zelfs Europa. De actieradius is weliswaar slechts 150 kilometer, maar voor stadsvervoer is dat geen probleem.
Peilschaal
In de categorie opmerkelijk valt project Act as one, waarin onder meer het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk, scholenkoepel Obase, Stichting BewuSD en bezorgde inwoners van Schouwen-Duiveland de krachten hebben gebundeld. Act as one wil met het aanbrengen van een 40 meter hoge peilschaal op de graansilo in Zierikzee aandacht vragen voor de klimaatcrisis.
Naast dit metershoge landmark wordt ook nog een spectaculaire videoclip gemaakt met muziek van het Zeeuws Orkest en de Zeeuwse band Peer. In september wordt met een live-animatie – waar 2000 mensen aan meedoen – op een veld aan de Gouwepoort het project extra kracht bijgezet. De makers hopen Act as one in november te kunnen presenteren aan de wereldleiders op de klimaatconferentie COP26 in Glasgow. Doel: mensen aan het denken zetten en bewust maken van de klimaatcrisis.
Bronnen: PZC, nos.nl, NRC>Klimaat, Pointer, nu.nl, BewuSD